🏛️ ५ मे १९४९ – युरोपियन परिषदेची स्थापना-

[Atul Kaviraje]

COUNCIL OF EUROPE FOUNDED (1949)-

युरोपियन परिषद स्थापन झाली (१९४९)-

The Council of Europe was founded on May 5, 1949, aiming to promote human rights, democracy, and the rule of law across Europe. �

🏛� ५ मे १९४९ – युरोपियन परिषदेची स्थापना
✍️ विषय: लोकशाही, मानवाधिकार आणि कायद्याचे राज्य यांसाठी युरोपियन एकतेचा पाया
📍 स्थळ: लंडन, इंग्लंड
🌍 सहभागी राष्ट्रे: प्रारंभी १० युरोपीय देश

🔰 परिचय
द्वितीय महायुद्धाने युरोपच्या राजकीय, सामाजिक आणि आर्थिक रचनेला प्रचंड हादरा दिला. शेकडो वर्षांची शत्रुत्वं, देशांच्या सीमा, राष्ट्रवाद आणि तानाशाहीने युरोपला रक्ताने माखले. अशा पार्श्वभूमीवर, एक नवा विचार जन्माला आला – "एकत्र युरोप" – ज्यात शांतता, मानवाधिकार, आणि लोकशाही या मूल्यांवर आधारित एक नवा युरोप उभा करायचा होता.

🗓� ५ मे १९४९ या दिवशी "Council of Europe" म्हणजेच "युरोपियन परिषद" या संस्थेची स्थापना झाली. याचा उद्देश होता – मानवाधिकारांचे रक्षण, लोकशाहीची गहिराई आणि कायद्याचे राज्य संपूर्ण युरोपभर मजबूत करणे.

📜 पार्श्वभूमी व संदर्भ
द्वितीय महायुद्धाचे धडे: युद्धाच्या भीषणतेनंतर राष्ट्रांनी समजून घेतले की, मानवाधिकार व लोकशाहीशिवाय शाश्वत शांतता शक्य नाही.

चार्टर ऑफ युरोप: या घोषणापत्रात सदस्य राष्ट्रांनी समान मूल्ये स्वीकारली.

संस्थापक राष्ट्रे: बेल्जियम, डेन्मार्क, फ्रान्स, आयर्लंड, इटली, लक्झेंबर्ग, नेदरलँड्स, नॉर्वे, स्वीडन, यूके

🌟 मुख्य उद्दिष्टे व कामगिरी
🕊� मानवाधिकार रक्षण:

युरोपियन कन्व्हेन्शन ऑन ह्यूमन राइट्स (1950): व्यक्तीला मूलभूत अधिकार मिळावेत यासाठी हे महत्त्वपूर्ण करारनामा करण्यात आला.

🗳� लोकशाही मूल्यांचा प्रचार:

लोकशाही निवडणूक व्यवस्था, अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, आणि राजकीय विविधता यांची जोड मजबूत करण्यात आली.

⚖️ कायद्याचे राज्य व न्यायव्यवस्था:

मानवाधिकार न्यायालय (European Court of Human Rights) ची स्थापना.

🧩 सांस्कृतिक, सामाजिक एकता:

शिक्षण, भाषिक हक्क, अल्पसंख्याकांचे हक्क, आणि सांस्कृतिक सहकार्य वाढवले.

📌 मुख्य मुद्दे व विश्लेषण

मुद्दा   विश्लेषण
✒️ मानवाधिकार   व्यक्तीला धर्म, भाषण, संघटना, खाजगी जीवनाचे स्वातंत्र्य मिळाले.
🏛� लोकशाही वाढ   हुकूमशाहीच्या विरोधात सशक्त लोकशाही व्यवस्थांचा विस्तार झाला.
⚖️ न्यायसत्ता प्रबळ   व्यक्तिगत हक्कांचे उल्लंघन झाले तरी न्यायालयात जाण्याचा हक्क निर्माण.
🧠 सांस्कृतिक सौहार्द   विविध राष्ट्रांमध्ये एकोपा, सहकार्य आणि समज वाढली.

📚 मराठी उदाहरण
"जसे भारताने संविधानाद्वारे नागरिकांना मूलभूत अधिकार बहाल केले, तसेच युरोपियन परिषदेमुळे युरोपातील प्रत्येक व्यक्तीला कायद्याने संरक्षित हक्क मिळाले."

🎨 चित्र / प्रतीक / इमोजी
🇪🇺 युरोपचा झेंडा: एकतेचे प्रतीक

📜 घोषणा पत्र: मूल्ये व करार

⚖️ न्यायाचे तराजू: कायद्याचे राज्य

🕊� पांढरा कबूतर: शांततेचे प्रतीक

👩�⚖️ मानवाधिकार न्यायालय

✨ एकता व समानतेचा झेंडा

🔎 निष्कर्ष
५ मे १९४९ रोजी स्थापन झालेली युरोपियन परिषद ही केवळ एक संस्था नव्हती, ती एक दृष्टी होती—"मानवतेसाठी एकत्र येणाऱ्या युरोप" ची. युद्धाच्या राखेतून उभा राहिलेला युरोप, या परिषदेच्या माध्यमातून अधिक न्यायसंगत, समान आणि शांततापूर्ण दिशेने प्रवास करू लागला.

🏁 समारोप
"शस्त्रांनी विजय मिळतो, पण मन जिंकण्यासाठी मानवतेचे मूल्य हवे."
Council of Europe ने हेच केले. लोकशाही, मानवाधिकार, कायदेसत्ता हे फक्त शब्द नव्हते, तर युरोपला नवी ओळख देणारे स्तंभ होते.

🗓� म्हणूनच ५ मे दरवर्षी "युरोप दिन" म्हणूनही साजरा केला जातो — एका शांततेच्या, एकतेच्या आणि मानवतेच्या वचनाचा दिवस! 🌍🕊�🇪🇺

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-05.05.2025-सोमवार. 
===========================================