📜 १८ मे १९६१ – सोमालियाचे सार्वमत व नवीन राज्यघटनेची स्वीकारोत्ती-

[Atul Kaviraje]

SOMALIA HELD A REFERENDUM AND ADOPTED A NEW CONSTITUTION ON 18TH MAY 1961.-

१८ मे १९६१ रोजी सोमालियाने सार्वमत घेतले आणि नवीन राज्यघटना स्वीकारली.-

खाली १८ मे १९६१ – सोमालियाने सार्वमत घेतले आणि नवीन राज्यघटना स्वीकारली या ऐतिहासिक घटनेवर आधारित विस्तृत मराठी निबंध/लेख सादर करत आहे. या लेखात परिचय, ऐतिहासिक पार्श्वभूमी, मराठी उदाहरणे, संदर्भ, विश्लेषण, चित्रे व चिन्हे (📜⚖️🗳�🇸🇴), निष्कर्ष व समारोप** यांचा समावेश आहे.

📜 १८ मे १९६१ – सोमालियाचे सार्वमत व नवीन राज्यघटनेची स्वीकारोत्ती
✍️ सविस्तर, उदाहरणांसह, विश्लेषणात्मक मराठी निबंध
🔰 परिचय:
जगातील बहुतांश राष्ट्रांनी आपल्या स्वातंत्र्यानंतर स्थैर्य आणि विकासासाठी राज्यघटना स्वीकारल्या. १८ मे १९६१ हा दिवस सोमालियासाठी असा एक ऐतिहासिक टप्पा ठरला. याच दिवशी सोमालियाने सार्वमत घेतले आणि नवीन संविधानाची (राज्यघटनेची) स्वीकारोत्ती केली. हे केवळ कायद्याचे पुस्तक नव्हते, तर एक राष्ट्रीय अस्मितेचे आणि लोकशाही मूल्यांचे प्रतीक होते.

🗓� पार्श्वभूमी (Historical Background):

सोमालिया हा आफ्रिकेतील देश, जो १९६० साली इटली व ब्रिटनच्या वसाहतीतून स्वतंत्र झाला.

१ जुलै १९६० रोजी ब्रिटिश सोमालिलँड आणि इटालियन सोमालिया यांचे एकत्रीकरण झाले.

पण देशाचे भविष्य कोणत्या राज्यघटनेनुसार चालणार? हे स्पष्ट नव्हते.

त्यामुळे सरकारने एक मसुदा तयार केला आणि १८ मे १९६१ रोजी जनतेकडून सार्वमत घेण्यात आले.

या सार्वमतात बहुसंख्य नागरिकांनी राज्यघटनेला होकार दिला.

🗂� मुख्य मुद्दे (Key Points):

राज्यघटनेची गरज का भासली?

राज्यघटना तयार करण्याची प्रक्रिया

१८ मे १९६१ चा सार्वमत – लोकमताचा विजय

राजकीय, सामाजिक आणि जागतिक महत्त्व

भारतीय संदर्भात समांतर उदाहरण

📚 संदर्भ व उदाहरणे (References and Marathi Contextual Examples):

🏛� राज्यघटनेची गरज:
सोमालियाचे दोन भाग (ब्रिटिश व इटालियन) सांस्कृतिकदृष्ट्या साम्य असूनही प्रशासकीय दृष्टिकोन वेगळा होता. एकत्र आल्यानंतर एकसंध कायदा, शासनरचना व नागरिक अधिकारांसाठी राज्यघटना आवश्यक होती.
📌 उदाहरण: जसे भारताने १९५० साली आपली राज्यघटना स्वीकारून विविध संस्थांचे एकत्रीकरण केले.

📜 राज्यघटना तयार करण्याची प्रक्रिया:
तज्ञ समित्या, राजकीय नेतृत्व व संविधान तज्ञांनी घटनामसुदा तयार केला.

यामध्ये लोकशाही, नागरिक अधिकार, समानता, न्याय या मूल्यांचा समावेश केला गेला.
📌 संदर्भ: राज्यघटना ही केवळ कायद्याचे नियम नसून, ती राष्ट्राचे नैतिक आणि वैचारिक आराखडे ठरवते.

🗳� १८ मे १९६१ – सार्वमत व निर्णय:
संपूर्ण देशात जनतेकडून मतदान घेण्यात आले.

मोठ्या प्रमाणावर होकाराचे मतदान झाले आणि नवीन राज्यघटना स्वीकारण्यात आली.
📌 उदाहरण: ही प्रक्रिया जणू जनतेने स्वतःच्या हाताने देशाचा कायदा घडवण्याची परवानगी दिली.

🔍 मुख्य मुद्द्यांवर विश्लेषण (Critical Analysis):
मुद्दा   विश्लेषण
लोकशाही प्रक्रिया   सार्वमतातून स्पष्ट झाले की, सोमालियाचे नागरिक राजकीय जागरूकता व उत्तरदायित्व स्वीकारण्यास तयार होते.
राष्ट्रीय एकात्मता   दोन विविध पाश्वभूमीची राज्ये एकत्र येऊन एक संविधान अंगीकार करणे ही राष्ट्रीय ऐक्याची अनोखी पायरी होती.
जागतिक परिणाम   आफ्रिकेतील इतर नवस्वातंत्र्य राष्ट्रांसाठी हे उदाहरण ठरले – की स्वातंत्र्यानंतरचा पुढचा टप्पा म्हणजे राज्यघटना.
मर्यादा व संघर्ष   काही उत्तरेकडील भागांमध्ये (सोमालिलँड) याविरोधात मत होते. त्यामुळे राजकीय मतभेदांची बीजेही यातून रुजली.

🖼� चित्रे आणि चिन्हे (Symbols and Emojis):
चिन्ह   अर्थ
📜   राज्यघटना व कायदे
🗳�   सार्वमत व मतदान
⚖️   न्याय व समता
🇸🇴   सोमालियाची राष्ट्रभावना
🤝   एकता व राष्ट्रीय एकात्मता

🌐 भारतीय संदर्भातील समांतर:
भारतानेही १९४७ नंतर राज्यघटना तयार करण्याची प्रक्रिया सुरू केली आणि २६ जानेवारी १९५० रोजी संविधान स्वीकारले. दोन्ही राष्ट्रांनी लोकशाही मूल्ये व एकात्मता यांचा आधार घेतला.

📌 उदाहरण: जसे भारतात राज्यघटना ही अनेक प्रांतांचे सूत्रबद्धकरण होते, तसाच हेतू सोमालियाच्या घटनामध्येही होता.

✅ निष्कर्ष (Conclusion):
१८ मे १९६१ हा केवळ सोमालियाच्या इतिहासातील दिवस नव्हता, तर तो एक जागतिक लोकशाही चळवळीचा भाग होता. राज्यघटना स्वीकारणे म्हणजे देशाच्या भविष्याची दिशा ठरवणे, आणि सोमालियाने ही दिशा लोकमताच्या आधारे निश्चित केली. ही एक वैचारिक स्वातंत्र्याची घोषणा होती.

🏁 समारोप (Closing Statement):
राज्यघटना ही केवळ दस्तऐवज नव्हे, तर ती देशाच्या आत्म्याचे प्रतीक असते. सोमालियाने १८ मे १९६१ रोजी घेतलेले सार्वमत हे जनतेच्या सहभागातून स्थैर्य निर्माण करणाऱ्या लोकशाही मूल्यांचे द्योतक आहे. आजही जगभरात नवीन राष्ट्र किंवा संक्रमणातून गेलेली राष्ट्रे हाच मार्ग अनुसरण्याचा प्रयत्न करतात.

✒️ सूत्रवाक्य:
"राज्यघटना ही राष्ट्राची अंत:करण आहे – तिचा स्वीकार म्हणजे स्वत्वाचा स्वीकार."

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-18.05.2025-रविवार. 
===========================================