संत सेना महाराज-2

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                           ------------

          संत सेना महाराज-

कडवाः ३
"सीली सुरत शब्दी चमोटा विरती ने निरमल कीजे ।
निरणा नेरणी निजकर झेलो, करमा नखली रीजे"

🔹 भाषांतर:
आपले लक्ष, भावना आणि दृष्टिकोन हा शब्द (नाम) मध्ये रमवावा,
संसारिक मोह सोडून विरक्तीने आत्मा शुद्ध करावा.
आत्मा म्हणजे खरं चाकू आहे, ज्याने हे खोटं कर्मरूपी कातडं कापावं.

🔹 भावार्थ:

शब्द (नामजप) हे आत्मशुद्धीचं साधन आहे.

कर्मफळांपासून स्वत:ला वेगळं करणे ही खरी विरक्ती.

आत्मज्ञान हा शस्त्र आहे, जो कर्माच्या बंधनांना छेदतो.

कडवाः ४
"अलख पुरुष घर विरत हमारी, हरदम फेरी कीजे।
गुरु प्रताप सेनजी गावे, पल पल चरण में लीजे"

🔹 भाषांतर:
आमचं घर हे त्या अलख (न दिसणाऱ्या) परमेश्वराचं आहे, तिथे नेहमी फेरफटका मारा.
गुरूच्या कृपेमुळे सेना म्हणतो — त्याच्या पायावर प्रत्येक क्षणी ध्यान ठेवा.

🔹 भावार्थ:

आत्मा हेच खरे मंदिर आहे — परमात्मा तिथे आहे.

गुरूकृपेशिवाय आत्मदर्शन शक्य नाही.

क्षणोक्षणी परमेश्वरचरणी ध्यान हवे.

🌼 समारोप:
या अभंगात संत सेना महाराजांनी साधनेसाठी लागणारी प्रमुख चार साधनं सांगितली आहेत:

सेवा व नम्रता

गुरूभक्ती व स्मरण

ज्ञानप्राप्तीसाठी मनाची शुद्धी

विरक्ती व नामस्मरण

🌟 निष्कर्ष व आधुनिक उदाहरण:
आजच्या काळातही, आत्मोन्नतीसाठी "सत्य, सेवा, संयम, सदाचार, आणि गुरूकृपा" याशिवाय दुसरा मार्ग नाही. बाह्य कर्मकांडाऐवजी अंतर्मनाचा शोध आणि आत्मपरीक्षण महत्त्वाचे आहे.

उदाहरण:
सध्या अनेक लोक मानसिक अशांती, द्विधा, आणि भ्रमात अडकले आहेत. "मन कटोरी..." ही ओळ आपल्याला सांगते की आपण प्रथम आपले मन पवित्र करावे, मगच ज्ञान घ्यावे.

🌺 शेवटचा भावनिक संदेश:
संत सेना महाराजांचे अभंग हे केवळ गाण्यासाठी नाहीत, तर त्यांच्या वाचनाने आत्मा उजळतो, मन निर्मळ होते आणि जीवनाचा अर्थ कळतो.

संत सेना महाराज म्हणतात, "सेवा अशी करावी की, माझा श्याम (प्रम) गहिवरावा. हजामत (श्मथ) सुंदर करावी. कातर मधून मधून वापरावी. मनरूपी

वाटीमध्ये सत्यरूपी जलात गुरुज्ञानरूपी साबण मिसळून कुंचलीने सर्व बाजूने फिरवावा. ज्ञानाच्या कंगव्यात संशयरूपी केस पकडून कापावे. चेहऱ्यावरील खुंट शब्दरूप चिमट्यात धरून विरक्तीने निर्मळ करावे. निर्णयरूपी नराणी हाती घेऊन कर्मरूपी नखे नीट करावीत. अलख (अलक्ष्य) पुरुषाचे स्थान हे आमचे ध्येय, तेथे निरंतर फेरी करावी. सेनाजी गुरुकृपेने गातात. प्रत्येक क्षणाक्षणाला (पळाला) चरणी नम्र व्हावे.

वरील अभंगातून सेनाजी आपल्या व्यवसायातून समाजाला आध्यात्मिक संदेश देत आहेत. मन, ज्ञान, शब्द, निर्णय, कर्म या संकल्पना पारमार्थिक क्षेत्रात स्पष्ट करताना व्यवसायातील हत्याराचा प्रतिकात्मक स्वरूपात सेनाजींनी उपयोग केला आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-21.05.2025-बुधवार.
===========================================