२७ मे १९६० - डेमोक्रॅटिक रिपब्लिक ऑफ कांगोची बेल्जियमपासून स्वतंत्रता-1

[Atul Kaviraje]

THE DEMOCRATIC REPUBLIC OF THE CONGO DECLARED ITS INDEPENDENCE FROM BELGIUM ON 27TH MAY 1960.-

२७ मे १९६० रोजी डेमोक्रॅटिक रिपब्लिक ऑफ कांगोने बेल्जियमपासून स्वतंत्रता घोषित केली.-

लेख: २७ मे १९६० - डेमोक्रॅटिक रिपब्लिक ऑफ कांगोची बेल्जियमपासून स्वतंत्रता

परिचय (Introduction)
२७ मे १९६० हा दिवस डेमोक्रॅटिक रिपब्लिक ऑफ कांगो (पूर्वीचे झायरे) च्या इतिहासातील एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण व ऐतिहासिक दिवस होता. या दिवशी कांगोने बेल्जियमपासून आपली स्वतंत्रता घोषित केली. बेल्जियमने कांगोवर वसाहत म्हणून शासन केले होते, आणि या दीर्घ वचनबद्ध वसाहतवादीनंतर कांगोला आपल्या स्वातंत्र्याचा हक्क मिळवण्यासाठी मोठा संघर्ष करावा लागला. स्वतंत्रता प्राप्तीसाठी कांगोच्या लोकांनी अनेक दशकांपासून संघर्ष केला आणि अखेरीस २७ मे १९६० रोजी स्वतंत्रता मिळवली. कांगोच्या स्वातंत्र्याची घोषणा एक महत्त्वपूर्ण घटना होती, जी त्याच्यासोबतच आफ्रिकेतील अन्य राष्ट्रांनाही प्रेरणा देणारी ठरली.

ऐतिहासिक संदर्भ (Historical Context)
१९वीं शतकाच्या शेवटच्या काळात आणि २०वीं शतकाच्या सुरुवातीस, बेल्जियमने कांगोवर आपला वसाहतवाद थोपवला होता. १८८५ मध्ये कांगो नदीच्या प्रदेशाला किंग लिओपोल्ड द्वितीय च्या खासगी नियंत्रणाखाली ठेवले गेले आणि तो काळ अत्यंत अमानुष व शोषणात्मक होता. १९०८ मध्ये कांगो बेल्जियमच्या सरकारी ताब्यात गेला आणि बेल्जियमने कांगोवरील आपली सत्ता कायम केली.

परंतु, दुसऱ्या महायुद्धानंतर आफ्रिकेतील अनेक देशांनी वसाहतवादाविरुद्ध आवाज उठवला. कांगोमध्ये देखील स्वातंत्र्याची लाट सुरु झाली होती. बेल्जियमला कांगोच्या लोकांच्या स्वातंत्र्याच्या मागणीचा सामना करावा लागला. कांगोमध्ये स्वातंत्र्याच्या लढ्याची सुरुवात १९५० च्या दशकात झाली, जेव्हा अफ्रिकन राष्ट्रीय आणि स्वातंत्र्य चळवळीला जोरदार चालना मिळाली.

२७ मे १९६० रोजी कांगोने आपली स्वतंत्रता घोषित केली आणि त्यानंतर ३० जून १९६० रोजी पॉल-ल्यू डेसचांम्प्स यांच्या नेतृत्वाखाली कांगोने अधिकृतपणे बेल्जियमपासून स्वतंत्रता प्राप्त केली.

मुख्य मुद्दे (Main Points)

1. स्वातंत्र्य प्राप्तीसाठीचा संघर्ष (Struggle for Independence)
कांगोच्या लोकांनी अनेक वर्षे वसाहतवादाच्या विरोधात संघर्ष केला. त्यांनी कांगोयन चळवळ (Congolese Movement) मध्ये भाग घेतला, जे एका ध्येयाने प्रेरित होते - स्वतंत्रता.

बेल्जियमने कांगोतील लोकांना शोषण आणि अत्याचार केले होते. हे घटनाक्रम कांगोच्या समाजातील आणि राजकारणातील तणावाला आणत होते.

कांगोच्या नेत्यांनी आणि संघटनांनी प्रचंड संघर्ष आणि किमान संसाधनांचा वापर करून बेल्जियमपासून स्वातंत्र्य मिळवण्याच्या प्रयत्नांची सुरुवात केली.

2. आंतरराष्ट्रीय दबाव आणि बेल्जियमचा निर्णय (International Pressure and Belgium's Decision)
दुसऱ्या महायुद्धानंतर आंतरराष्ट्रीय स्तरावर वसाहतवादाविरुद्ध मोठा दबाव आला होता. संयुक्त राष्ट्रसंघ आणि इतर जागतिक संघटनांनी वसाहतवादाच्या प्रथा बंद करण्याचे आवाहन केले.

कांगोच्या स्वातंत्र्याच्या मागणीला आंतरराष्ट्रीय समर्थन मिळालं, ज्यामुळे बेल्जियमला कांगोला स्वतंत्रतेची घोषणा करण्याची वेळ आली.

२७ मे १९६० रोजी बेल्जियम सरकारने कांगोला स्वातंत्र्य देण्याची घोषणा केली. हे एक ऐतिहासिक टर्निंग पॉइंट ठरले.

3. स्वातंत्र्याची घोषणा आणि प्रारंभिक अवरोध (Independence Declaration and Initial Challenges)
कांगोने २७ मे १९६० रोजी स्वातंत्र्य घोषित केले, परंतु ३० जून १९६० रोजी अधिकृतपणे बेल्जियमपासून स्वातंत्र्य प्राप्त झाले.

कांगोचे स्वातंत्र्य अत्यंत अवघड होते. अनेक राजकीय आणि सामाजिक समस्या समोर आल्या. नवीन स्वातंत्र्य असलेल्या देशाला सामाजिक स्थिरता आणि राष्ट्रीय एकतेसाठी मोठ्या आव्हानांचा सामना करावा लागला.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.05.2025-मंगळवार. 
===========================================