“विरक्तीचा पथिक – निवृत्तीनाथ यात्रा”🕉️🚩🙏📿🛕🌄👣🌼

[Atul Kaviraje]

खाली  सुंदर भक्तिपूर्ण हिंदी कवितेचा भावानुवादित मराठी कविता रूपांतर दिले आहे. मूळ अर्थ, प्रतीक व भक्तीभाव तंतोतंत जपले आहेत – नाथ संप्रदायाच्या पवित्र भावनेला अनुसरून:

🌺 कविता शीर्षक:
"विरक्तीचा पथिक – निवृत्तीनाथ यात्रा"
📅 दिनांक: २१ जून २०२५ – शनिवार
🕉�🚩🙏📿🛕🌄👣🌼

🚩 अवस्था १:
त्र्यंबकभूमी पावन झाली, नाथांची गूंजते वीण,
"निवृत्तीनाथ महाराज की जय" – भक्तांची जागते तीन।
आषाढात ही यात्रा जेव्हा, भक्तीरस वाहते धार,
वैराग्याच्या पावलांनी, आत्मा जाणे आपला सार।

📿 अर्थ:
त्र्यंबकेश्वर येथे संत निवृत्तीनाथांची पालखी निघाल्यावर भक्तीची गंगा वाहते. ती यात्रा आत्मशुद्धी आणि वैराग्याच्या दिशेने घेऊन जाते.

🌄 अवस्था २:
मोक्षाच्या वाटा दाखविल्या, संतांनी आभास दिला,
गृहस्थधर्मात राहुनी त्यांनी, प्रेमाचा दीप जळविला।
निवृत्तीनाथांची पालखी, सेवाभावाचं मूर्तिमंत रूप,
प्रत्येक पावलावर त्याग फुलतो, प्रकाश होतो ऊरूप।

🌼 अर्थ:
संतांनी संसारात राहून वैराग्याचं दर्शन घडवलं. ही यात्रा सेवा, भक्ती आणि त्यागाचं दिव्य दर्शन आहे.

🛕 अवस्था ३:
नाथपंथाचं गूढ तत्व – "आत्मा जाण रे तू",
देहबंध तोडुनि मना, ब्रह्मज्ञानात राह तू।
त्र्यंबकाचा शिवस्मरण, जेव्हा नाथांबरोबर होई,
वैराग्यातली ही भक्ती, विरहगंध मधुर ओळखी।

🕉� अर्थ:
नाथ संप्रदाय आत्मज्ञानाकडे घेऊन जातो. ही यात्रा शिवभक्ती, आत्मचिंतन आणि परमात्म्याशी मिलनाचा गूढ अनुभव देते.

🙏 अवस्था ४:
पालखीत विराजे संत, चरणधूळ होई प्रीत,
भक्तगण नाचती कीर्तनात, हरपुनि जाई नीत।
सेवा-दीनांची आराधना, संकल्प ज्यांचे दीप्त,
विरक्तीच्या या मेळ्यात, प्रत्येक जीव होई सुप्त।

🎶 अर्थ:
संतांच्या पालखीच्या सहवासात भक्त संकीर्तनात लीन होतात. सेवा व साधनेने हे मेळा एक आत्मिक जागृतीचं साधन बनतो.

👣 अवस्था ५:
दरवर्षी जे यात्रा निघे, न हो केवळ परंपरा,
ते व्हावे अंतर्मनात, शुद्ध विचारांची धारा।
निवृत्तीनाथ स्मरणात, मन पुन्हा घडावे,
बाह्य नव्हे ही चाल, आत्मा अंतर्बंध तोडावे।

🪔 अर्थ:
ही यात्रा फक्त रीत नव्हे, तर अंतःकरणात चालणारी एक आध्यात्मिक प्रवास आहे. ही मनाच्या नूतनीकरणाची प्रेरणा बनते.

📿 अवस्था ६:
मोक्षाच्या या रस्त्यावर, जे हो सच्चे पथिक,
निवृत्तीनाथांच्या वाणीत, जीवनार्थ होई अधिक।
नाथांचा हा सत्संग, योगमार्ग शिकवतो,
संघर्षातही शांती ठेव, हा संदेश सांगतो।

🌿 अर्थ:
नाथ परंपरेचा शुद्ध योग मार्ग संघर्षातही शांती राखायला शिकवतो. निवृत्तीनाथांचे विचार जीवनाला सार्थक दिशा देतात.

🌟 अवस्था ७:
भक्ती व वैराग्य संगती, सेवा हा आत्मप्रकाश,
निवृत्तीनाथांची यात्रा, मोक्षाची अनमोल आश।
त्र्यंबक चरणांमध्ये, समर्पण होई सदा,
नाथप्रकाशाने जीवनात, अज्ञान हरपावे सदा।

🕯� अर्थ:
ही यात्रा भक्ती, सेवा, वैराग्य आणि आत्मबोधाचं संगम आहे. ती मोक्षदायी आहे आणि आत्मशुद्धीचा दिवा पेटवते.

🔆 कवितेचा सारांश (भावार्थ):
ही कविता संत निवृत्तीनाथांच्या पालखी यात्रेच्या निमित्ताने – नाथ संप्रदायाची आध्यात्मिक उंची, आत्मज्ञान, सेवा व वैराग्य यांचं सुंदर वर्णन करते.
ही यात्रा प्रत्येक वर्षी चालली जाते खरी, पण तिचं खऱ्या अर्थानं महत्त्व – मनातली यात्रा, आत्मशुद्धी आणि मुक्तीची प्रेरणा यात आहे.

🎨 प्रतीक व भावचित्र (Emojis & Symbols):
चिन्ह   अर्थ
🚩   भगवा ध्वज – भक्तिप्रतीक
🛕   त्र्यंबकेश्वर – साधनेचं केंद्र
📿   नाथ परंपरा – मार्गदर्शन व ध्यान
🙏   संत चरण – समर्पण
🌄   यात्रा मार्ग – आत्मविकास
👣   पाऊलखुणा – संतांचे शिक्षण
🕯�   ज्योत – आत्मप्रकाश व जागृती

--अतुल परब
--दिनांक-21.06.2025-शनिवार.
===========================================