अष्टान्हिक पर्वारंभ - जैन-

[Atul Kaviraje]

अष्टान्हिक पर्वारंभ - जैन-

आज, ३ जुलै २०२५, गुरुवार हा दिवस जैन धर्मियांसाठी अत्यंत पवित्र आणि महत्त्वाचा आहे. आजपासून अष्टान्हिक पर्वाचा शुभारंभ होत आहे. हे आठ दिवसांचे पर्व जैन समाजात विशेष भक्ती, तपस्या आणि आत्मचिंतनाचे प्रतीक आहे. अष्टान्हिक पर्व वर्षातून तीन वेळा येते - फाल्गुन, कार्तिक आणि आषाढ महिन्यात. आज आषाढ महिन्यातील अष्टान्हिक पर्वाला सुरुवात होत आहे, जे जैनांना आपल्या आत्म्याला अधिक जवळून अनुभवण्याची आणि धार्मिक विधींमध्ये लीन होण्याची सुवर्णसंधी प्रदान करते.

अष्टान्हिक पर्वाचे महत्त्व आणि विवेचन (१० प्रमुख मुद्दे) 🌟
आत्म-शुद्धीचे पर्व: अष्टान्हिक पर्वाचा मुख्य उद्देश आत्म-शुद्धी आणि आत्म-कल्याण हा आहे. या आठ दिवसांत जैन धर्माचे अनुयायी सात्विक जीवन जगत उपवास, तपस्या आणि धार्मिक क्रिया करतात. हा आत्मा पवित्र करण्याचा काळ आहे. ✨

तीर्थंकरांची आराधना: या पर्वादरम्यान, चोवीस तीर्थंकरांची विशेषतः आराधना केली जाते. मंदिरांमध्ये अभिषेक, पूजा आणि स्तोत्र पाठाद्वारे त्यांच्या शिकवणी आणि आदर्शांचे स्मरण केले जाते, ज्यामुळे भक्तांना प्रेरणा मिळते. 🕉�

मेरू पर्वताची पूजा: जैन धर्मग्रंथांनुसार, या दिवसांमध्ये देव मेरू पर्वतावर जाऊन शाश्वत जिन-प्रतिमांची पूजा करतात. म्हणूनच, भक्तही मंदिरांमध्ये जिन-प्रतिमांची पूजा करून त्या पुण्याचे लाभ मिळवण्याचा प्रयत्न करतात. ⛰️

दशलक्षण धर्माचा अभ्यास: दशलक्षण पर्व जरी वेगळे असले तरी, अष्टान्हिक पर्वातही उत्तम क्षमा, मार्दव, आर्जव, सत्य, शौच, संयम, तप, त्याग, आकिंचन्य आणि ब्रह्मचर्य यांसारख्या दहा धर्मांचा अभ्यास करण्यावर भर दिला जातो. हे चारित्र्य निर्मितीस मदत करते. 🧘

सामूहिक साधना: या आठ दिवसांत जैन मंदिरे आणि उपाश्रयांमध्ये मोठ्या संख्येने भाविक एकत्र येतात. सामूहिक पूजा, स्वाध्याय, प्रवचन आणि ध्यान आयोजित केले जाते, ज्यामुळे सामुदायिक भावना आणि भक्तीचे वातावरण निर्माण होते. 🤝

ज्ञान आणि स्वाध्यायाचे महत्त्व: अष्टान्हिक पर्व केवळ उपवासाचे नाही, तर ज्ञान आणि स्वाध्यायाचेही पर्व आहे. या दिवसांमध्ये लोक जैन आगमांचा अभ्यास करतात, धार्मिक ग्रंथ वाचतात आणि प्रवचनांच्या माध्यमातून आध्यात्मिक ज्ञान प्राप्त करतात. 📖

अहिंसेचे पालन: जैन धर्माचे मूळ तत्त्व अहिंसा आहे. अष्टान्हिक पर्वादरम्यान अहिंसेचे विशेषतः पालन केले जाते. लोक जीवदयावर अधिक लक्ष देतात आणि सर्व जीवांप्रती करुणेची भावना ठेवतात. 🕊�

सात्विक जीवनशैली: या आठ दिवसांत भोजन आणि दिनचर्येत सात्विकता पाळली जाते. अनेक लोक एकासन (एकदा भोजन), आयंबिल (विशेष प्रकारचे भोजन) किंवा पूर्ण उपवास करतात, ज्यामुळे शारीरिक शुद्धीसोबत मानसिक शांतीही मिळते. 🍏

कर्मांचा क्षय: जैन दर्शनानुसार, तपस्या आणि साधनेने कर्मांचा क्षय होतो. अष्टान्हिक पर्वात केलेली तपस्या विशेष फलदायी मानली जाते, ज्यामुळे आत्म्याला मुक्तीच्या मार्गावर पुढे जाण्यास मदत होते. 🌀

पर्वाची विशिष्टता: वर्षातून तीन वेळा येणाऱ्या या पर्वाचे प्रत्येक वेळी स्वतःचे विशेष महत्त्व आहे. आषाढ महिन्यातील हे पर्व वर्षा ऋतूच्या सुरुवातीला येते, जेव्हा निसर्गही एका नवीन ऊर्जेने फुलून येतो, जे आत्मचिंतनासाठी एक आदर्श वेळ आहे. 🌧�

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.07.2025-गुरुवार.
===========================================