विल्यम शेक्सपिअर (William Shakespeare): इंग्रजी नाटककार आणि कवी-

[Atul Kaviraje]

विल्यम शेक्सपिअर (William Shakespeare): इंग्रजी नाटककार आणि कवी. ('हॅम्लेट', 'रोमिओ आणि ज्युलिएट'साठी प्रसिद्ध).

विल्यम शेक्सपिअर यांच्याबद्दल सविस्तर माहिती:

विल्यम शेक्सपिअर हे इंग्रजी भाषेतील सर्वोत्कृष्ट लेखक आणि जगातील महान नाटककारांपैकी एक मानले जातात. त्यांच्या कार्यांमध्ये सुमारे ३८ नाटके, १५४ सॉनेट्स, दोन दीर्घ वर्णनात्मक कविता आणि इतर काही कडव्यांचा समावेश आहे. त्यांची नाटके जगातील प्रत्येक प्रमुख भाषेत अनुवादित झाली आहेत आणि इतर कोणत्याही नाटककारांपेक्षा त्यांचे अधिक प्रयोग झाले आहेत.

प्रमुख मुद्दे:

जन्म आणि प्रारंभिक जीवन: शेक्सपिअरचा जन्म एप्रिल १५६४ मध्ये स्ट्रॅटफर्ड-अपॉन-एव्हॉन, वॉर्विकशायर, इंग्लंड येथे झाला. त्यांच्या जन्माची नेमकी तारीख अज्ञात आहे, परंतु २६ एप्रिल रोजी त्यांना बाप्तिस्मा देण्यात आला होता असे मानले जाते. त्यांचे वडील जॉन शेक्सपिअर एक यशस्वी व्यापारी होते आणि त्यांची आई मेरी आर्डेन एका प्रतिष्ठित कुटुंबातील होत्या. त्यांच्या शिक्षणाबद्दल फारशी माहिती उपलब्ध नाही, परंतु असे मानले जाते की त्यांनी किंग्ज न्यू स्कूल, स्ट्रॅटफर्ड-अपॉन-एव्हॉन येथे शिक्षण घेतले.

विवाह आणि कुटुंब: नोव्हेंबर १५८२ मध्ये, वयाच्या १८ व्या वर्षी, त्यांनी ॲनी हॅथवे यांच्याशी विवाह केला, ज्या त्यांच्यापेक्षा आठ वर्षांनी मोठ्या होत्या. त्यांना तीन मुले होती: सुझान्ना आणि जुडीथ व हॅम्नेट ही जुळी मुले. हॅम्नेटचे वयाच्या ११ व्या वर्षी निधन झाले.

लंडनमध्ये आगमन आणि नाट्य कारकीर्द: १५८५ ते १५९२ या कालावधीबद्दल फारशी माहिती उपलब्ध नाही, याला "गहाळ वर्षे" असे म्हटले जाते. १५९२ पर्यंत ते लंडनमध्ये एक अभिनेता आणि नाटककार म्हणून प्रसिद्ध झाले होते. ते लॉर्ड चेंबर्लेन्स मेन (नंतर किंग्ज मेन) या यशस्वी अभिनय कंपनीचे भागधारक होते. त्यांच्या कारकिर्दीत त्यांनी अनेक नाटके लिहिली, ज्यात शोकांतिका, विनोदी नाटके आणि ऐतिहासिक नाटकांचा समावेश आहे.

प्रमुख नाटके आणि त्यांची वैशिष्ट्ये:

शोकांतिका (Tragedies): 'हॅम्लेट' (Hamlet), 'ओथेल्लो' (Othello), 'किंग लियर' (King Lear) आणि 'मॅकबेथ' (Macbeth) ही त्यांची सर्वात प्रसिद्ध शोकांतिका नाटके आहेत. या नाटकांमध्ये मानवी स्वभावातील गुंतागुंत, नैतिक संघर्ष आणि नियतीची भूमिका दर्शविली आहे.

विनोदी नाटके (Comedies): 'ए मिडसमर नाइट्स ड्रीम' (A Midsummer Night's Dream), 'मर्चंट ऑफ व्हेनिस' (The Merchant of Venice), 'ॲज यू लाइक इट' (As You Like It) आणि 'ट्वेल्फ्थ नाईट' (Twelfth Night) ही त्यांची काही लोकप्रिय विनोदी नाटके आहेत. ही नाटके प्रेम, गैरसमज आणि सामाजिक व्यंगांवर आधारित आहेत.

ऐतिहासिक नाटके (Histories): 'हेन्री चौथा भाग १ आणि २' (Henry IV, Part 1 and 2), 'हेन्री पाचवा' (Henry V) आणि 'रिचर्ड तिसरा' (Richard III) ही त्यांची ऐतिहासिक नाटके आहेत. ही नाटके इंग्रजी इतिहासातील राजांच्या जीवनावर आधारित आहेत.

सॉनेट्स आणि कविता: त्यांच्या नाटकांव्यतिरिक्त, शेक्सपिअरने १५४ सॉनेट्स देखील लिहिली, जी प्रेम, सौंदर्य, काळाचा प्रभाव आणि मृत्यू यासारख्या थीमवर आधारित आहेत. त्यांच्या 'व्हीनस अँड ॲडोनिस' (Venus and Adonis) आणि 'द रेप ऑफ ल्युक्रीस' (The Rape of Lucrece) या दोन लांब कविता देखील प्रसिद्ध आहेत.

भाषा आणि शैली: शेक्सपिअरच्या लेखनाची सर्वात मोठी शक्ती त्यांची भाषा होती. त्यांनी इंग्रजी भाषेला समृद्ध केले आणि अनेक नवीन शब्द आणि वाक्प्रचार इंग्रजीमध्ये आणले, जे आजही वापरले जातात. त्यांची शैली काव्यात्मक आणि प्रभावी होती, ज्यात इम्बिक पेंटामीटरचा (iambic pentameter) मोठ्या प्रमाणात वापर केला गेला होता.

सेवानिवृत्ती आणि मृत्यू: १६१३ च्या सुमारास, शेक्सपिअर स्ट्रॅटफर्डला परतले आणि नाट्य व्यवसायातून निवृत्त झाले. २३ एप्रिल १६१६ रोजी त्यांचे निधन झाले आणि त्यांना स्ट्रॅटफर्ड-अपॉन-एव्हॉन येथील होली ट्रिनिटी चर्चमध्ये (Holy Trinity Church) दफन करण्यात आले.

वारसा: शेक्सपिअरचा जागतिक साहित्यावर आणि संस्कृतीवर खूप मोठा प्रभाव आहे. त्यांचे कार्य आजही अभ्यासले जाते, सादर केले जाते आणि त्यांचे महत्त्व आजही कायम आहे. त्यांची नाटके मानवी अनुभव, भावना आणि संघर्षांचे सार्वकालिक चित्रण करतात, ज्यामुळे ते प्रत्येक पिढीला आकर्षित करतात. त्यांना "बार्ड ऑफ एव्हॉन" (Bard of Avon) असेही म्हटले जाते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-04.07.2025-शुक्रवार.
===========================================