अंबाबाईचे ‘नवरात्र महोत्सव’ आणि समाजातील एकता व बंधुता-1-

[Atul Kaviraje]

(अंबाबाईचा 'नवरात्रोत्सव' आणि समाजातील एकता आणि बंधुता)
अंबाबाईचे 'नवरात्र महोत्सव' आणि समाजातील एकता व बंधुता-
(Ambabai's 'Navratri Festival' and the Unity and Brotherhood in Society)

अंबाबाईचा 'नवरात्र महोत्सव' आणि समाजातील ऐक्य व बंधुता
महाराष्ट्रातील कोल्हापूर येथे असलेले श्री महालक्ष्मी (अंबाबाई) मंदिर, शक्तिपीठांपैकी एक आहे. येथे नवरात्र महोत्सव मोठ्या उत्साहात आणि भक्तीभावाने साजरा केला जातो. हा महोत्सव केवळ पूजा-अर्चनेपुरता मर्यादित नसून, तो समाजात एकता आणि बंधुतेचे एक जिवंत उदाहरण आहे. अंबाबाईचा 'नवरात्र महोत्सव' विविध धर्म, जाती आणि वर्गांतील लोकांना एकत्र आणतो, ज्यामुळे सामाजिक सलोखा वाढतो. अंबाबाईच्या नवरात्र महोत्सवाचे आणि समाजावर होणारे त्याचे सकारात्मक परिणाम आपण १० प्रमुख मुद्द्यांमध्ये सविस्तरपणे पाहूया.

१. सामायिक श्रद्धा आणि भक्तीचे केंद्र 🙏💖
नवरात्र महोत्सव अंबाबाईच्या भक्तांसाठी सामायिक श्रद्धा आणि भक्तीचे एक मोठे केंद्र आहे. लाखो भाविक, त्यांची पार्श्वभूमी काहीही असो, देवीच्या दर्शनासाठी कोल्हापूरला येतात. हा सामायिक अनुभव त्यांना एकमेकांच्या जवळ आणतो आणि एका मोठ्या आध्यात्मिक कुटुंबाची भावना निर्माण करतो.

उदाहरणार्थ: मंदिराबाहेर लांब रांगांमध्ये उभे असलेले भक्त, एकमेकांना मदत करत आणि देवीचा जयघोष करत, आपली सामायिक श्रद्धा व्यक्त करतात.

२. सांस्कृतिक विविधतेचा संगम 🌈🎶
नवरात्र हा केवळ धार्मिकच नव्हे, तर एक सांस्कृतिक महोत्सवही आहे. या काळात विविध भागांतून आलेले लोक आपापल्या सांस्कृतिक विविधतेचे प्रदर्शन करतात. गरबा, दांडिया, भजन आणि लोकनृत्य यांसारखे कार्यक्रम होतात, जिथे प्रत्येकजण एकत्र येऊन आनंद साजरा करतो.

उदाहरणार्थ: महाराष्ट्राच्या पारंपरिक लावणी नृत्यासोबतच गुजरातचा गरबाही कोल्हापुरात नवरात्रीदरम्यान पाहायला मिळतो, जे सांस्कृतिक देवाणघेवाण दर्शवते.

३. सामाजिक समानता आणि भेदभावाचे निर्मूलन 🤝👩�👩�👧�👦
देवीच्या दरबारात सर्व समान असतात. नवरात्र महोत्सव सामाजिक समानता आणि भेदभावाच्या निर्मूलनाचे प्रतीक आहे. श्रीमंत-गरीब, उच्च-नीच, सुशिक्षित-अशिक्षित – सर्व भक्त एकाच रांगेत उभे राहून देवीचे दर्शन घेतात. हे त्यांना आठवण करून देते की मानवतेपेक्षा कोणताही धर्म मोठा नाही.

उदाहरणार्थ: मंदिरात सर्व भक्तांना समान प्रसाद मिळतो, त्यांची सामाजिक किंवा आर्थिक स्थिती काहीही असो.

४. सेवाभाव आणि निःस्वार्थ सहकार्य 🤲❤️
महोत्सवादरम्यान स्वयंसेवक आणि स्थानिक लोक भक्तांच्या सेवेत मग्न असतात. भोजन, पाणी, वैद्यकीय सुविधा आणि राहण्याची व्यवस्था यात निःस्वार्थ सहकार्य दिसून येते. हा सेवाभाव लोकांना एकमेकांबद्दल अधिक संवेदनशील आणि मदतनीस बनवतो.

उदाहरणार्थ: विविध सामाजिक संघटना आणि वैयक्तिक स्वयंसेवक भक्तांना अन्न आणि पाणी वाटप करतात, ज्यामुळे सणाच्या काळात कोणालाही त्रास होऊ नये.

५. जातीय सलोख्याचे प्रतीक 🕉�☪️✝️
अंबाबाईचा नवरात्र महोत्सव जातीय सलोख्याचे एक उत्कृष्ट उदाहरण आहे. कोल्हापूरमध्ये हिंदू आणि मुस्लिम समाजाचे लोक अनेकदा एकत्र येऊन हा महोत्सव साजरा करतात आणि अनेक मुस्लिम कुटुंबेही देवीच्या पूजेमध्ये भाग घेतात. हे दर्शवते की श्रद्धा कशी लोकांना जोडू शकते.

उदाहरणार्थ: काही मुस्लिम दुकानदारही नवरात्रीदरम्यान देवीच्या मूर्ती आणि पूजा सामग्रीची दुकाने लावतात, जे जातीय सलोख्याचे प्रतीक आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-04.07.2025-शुक्रवार.
===========================================