शुक्रवार - 04 जुलै 2025-पाटणा - NAAC चे नवीन बायनरी मूल्यांकन:-

[Atul Kaviraje]

ठळक बातमी-

शुक्रवार - 04 जुलै 2025
📍 पटना (Patna)

NAAC चे नवीन बायनरी मूल्यांकन: राज्यातील 200+ उच्च शिक्षण संस्था 'Accredited'/'Not accredited' मोड्यात निदान करतील 

पाटणा - NAAC चे नवीन बायनरी मूल्यांकन: राज्यातील उच्च शिक्षण संस्थांवर परिणाम

पाटणामधून आलेल्या माहितीनुसार, राष्ट्रीय मूल्यांकन आणि अधिमान्यता परिषद (NAAC) च्या नवीन 'बायनरी मूल्यांकन' प्रणालीमुळे राज्यातील २०० हून अधिक उच्च शिक्षण संस्थांना आता 'मान्यताप्राप्त' (Accredited) किंवा 'गैर-मान्यताप्राप्त' (Not Accredited) अशा दोनच श्रेणींमध्ये निदान केले जाईल. यामुळे शिक्षण क्षेत्रावर मोठे परिणाम अपेक्षित आहेत.

सविस्तर माहिती:

नवीन बायनरी प्रणाली: NAAC ने उच्च शिक्षण संस्थांच्या मूल्यांकनासाठी जुनी श्रेणीबद्ध (A++, A+, B, C इत्यादी) प्रणाली रद्द करून 'बायनरी' (द्वि-स्तरीय) प्रणाली लागू केली आहे. याचा अर्थ आता संस्थांना फक्त 'मान्यताप्राप्त' किंवा 'गैर-मान्यताप्राप्त' असे प्रमाणपत्र मिळेल. यामुळे मूल्यांकनाची प्रक्रिया अधिक सोपी आणि मूलभूत गुणवत्ता मानकांवर केंद्रित होईल.

उद्दिष्ट: या नवीन प्रणालीचा मुख्य उद्देश जास्तीत जास्त उच्च शिक्षण संस्थांना NAAC मूल्यांकनासाठी प्रोत्साहित करणे हा आहे. पूर्वीच्या श्रेणी पद्धतीमुळे अनेक संस्थांना कमी श्रेणी मिळण्याची भीती वाटत होती, ज्यामुळे त्या मूल्यांकनासाठी अर्ज करत नव्हत्या. बायनरी प्रणालीमुळे किमान गुणवत्ता सुनिश्चित करण्यावर भर दिला जाईल.

प्रभावित संस्थांची संख्या: बिहार राज्यातील २०० हून अधिक महाविद्यालये आणि विद्यापीठे सध्या NAAC मूल्यांकनाच्या प्रतीक्षेत आहेत किंवा त्यांचे जुने मूल्यांकन कालबाह्य झाले आहे. या नवीन प्रणालीमुळे या सर्व संस्थांवर थेट परिणाम होईल.

सध्याची स्थिती: टाइम्स ऑफ इंडियाच्या वृत्तानुसार, सध्या बिहारमधील केवळ दोन विद्यापीठे (ललित नारायण मिथिला विद्यापीठ आणि बिहार कृषी विद्यापीठ) आणि ६४ महाविद्यालये NAAC द्वारे मान्यताप्राप्त आहेत. पाटणा विद्यापीठासारख्या काही संस्थांचे मूल्यांकन कालबाह्य झाले असून त्यांना विस्तारीकरण मिळाले आहे.

मूल्यांकन प्रक्रिया: नवीन प्रणालीमध्ये मूल्यांकनासाठी पीअर टीमच्या भौतिक भेटी कमी केल्या जातील आणि तंत्रज्ञानाचा अधिक वापर केला जाईल. तसेच, मूल्यांकन शुल्क देखील कमी केले जाईल.

मॅच्युरिटी-आधारित श्रेणीबद्ध अधिमान्यता (MBGA): बायनरी प्रणालीसोबतच, NAAC ने 'मॅच्युरिटी-आधारित श्रेणीबद्ध अधिमान्यता' (Maturity-Based Graded Accreditation - MBGA) प्रणाली देखील सुरू केली आहे. यामध्ये संस्थांना लेव्हल १ ते लेव्हल ५ पर्यंत श्रेणी दिल्या जातील. लेव्हल १ ते ४ 'राष्ट्रीय उत्कृष्टतेच्या संस्था' (Institutions of National Excellence) असतील, तर लेव्हल ५ 'जागतिक उत्कृष्टतेच्या बहु-विषयक संशोधन आणि शिक्षणाच्या संस्था' (Institutions of Global Excellence for Multi-Disciplinary Research and Education) असतील. ही प्रणाली संस्थांना त्यांच्या गुणवत्तेत सातत्याने सुधारणा करण्यासाठी प्रोत्साहित करेल.

विद्यार्थ्यांवर परिणाम: नवीन प्रणालीमुळे विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षण संस्थांची निवड करताना अधिक स्पष्टता मिळेल. 'मान्यताप्राप्त' संस्था म्हणजे किमान गुणवत्ता मानके पूर्ण केलेल्या संस्था, हे स्पष्ट होईल.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-04.07.2025-शुक्रवार.
===========================================