संत सेना महाराज-कोण भाग्य तया सेना न्हावियाचे। नीच काम त्याचे स्वये करी-2

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

        संत सेना महाराज-

चौथे कडवे: "बंका म्हणे ज्याचे पवाडे। तो भक्त साकडे वारितसे॥४॥"
अर्थ: बंका (संत बंका स्वतः) म्हणतात की, ज्या देवाचे (परमेश्वराचे) मोठे पराक्रम आहेत, तोच देव आपल्या भक्तांची संकटे दूर करतो.

विवेचन:
या कडव्यात संत बंका यांनी ईश्वराच्या सामर्थ्यावर आणि भक्तांवर असलेल्या त्याच्या कृपेवर ठाम विश्वास व्यक्त केला आहे. 'पवाडे' या शब्दातून देवाच्या अगणित लीला, त्याची महानता आणि त्याचे अलौकिक पराक्रम सांगितले आहेत. ज्या देवाने हे विश्व निर्माण केले, जो सर्वशक्तीमान आहे, तोच देव आपल्या भक्तांवर येणारी संकटे, अडचणी आणि दुःखे दूर करतो. या कडव्यातून संत बंका हे भक्तांना धीर देतात की, कितीही मोठे संकट आले तरी, जो देवावर श्रद्धा ठेवतो, देव त्याची निश्चितपणे मदत करतो. ही ओळ भक्तीच्या सामर्थ्यावर आणि देवाच्या भक्तवत्सल स्वरूपावर प्रकाश टाकते. देव आपल्या भक्ताला कधीही एकटे सोडत नाही, तो नेहमी त्याच्या पाठीशी उभा असतो आणि त्याच्या प्रत्येक संकटात त्याला मदत करतो हेच यातून सिद्ध होते.

समारोप आणि निष्कर्ष
संत बंका यांच्या या अभंगातून आपल्याला सेवाभावाचे महत्त्व, विनम्रता आणि देवाच्या असीम कृपेचा अनुभव घेता येतो. या अभंगाचा मुख्य संदेश हा आहे की, देव कोणत्याही व्यक्तीचा दर्जा किंवा त्याचे काम पाहत नाही, तर तो भक्ताची निष्ठा आणि शुद्ध भावना पाहतो. ज्याच्या मनात देवाविषयी खरी भक्ती आहे, त्याच्यासाठी देव स्वतः धावून येतो आणि त्याची कामे पूर्ण करतो, अगदी साधेसुधे काम देखील.

हा अभंग आपल्याला कर्म आणि भक्ती यांचा सुंदर समन्वय शिकवतो. कोणतेही काम कमी दर्जाचे नसते, महत्त्वाचे असते ते काम करण्यामागचा भाव आणि ती भावना देवाप्रती किती शुद्ध आहे हे. देवाचे सामर्थ्य अगाध आहे आणि तो आपल्या भक्तांना कधीही निराश करत नाही, त्यांच्या सर्व अडचणी दूर करतो. त्यामुळे, आपण नेहमी देवावर विश्वास ठेवावा आणि आपले काम निष्ठेने करत राहावे, कारण देव आपल्या पाठीशी नेहमी उभा असतो. हा अभंग श्रद्धा आणि समर्पणाचे प्रतीक आहे, जो आपल्याला देवावरील दृढ विश्वास ठेवण्यास आणि निस्वार्थपणे सेवा करण्यास प्रवृत्त करतो.

(श्रीसकलसंतगाथा, संत बंका, अ० क्र० ३२) वरील दोन्ही संतांनी सेनामहाराजांच्या संदर्भात गौरवलेले प्रसंग त्यांच्या काळाच्या निर्णयाच्या संदर्भात जसे मदत करणारे वाटतात, तसे सेनामहाराजांच्या संदर्भातही वाटतात. राजाची हजामत, सेवा करणे हे कमी प्रतीचे काम, तरी प्रत्यक्ष विठ्ठल त्यांच्या मदतीसाठी धावून येतो, हे केवढे भाग्य सेनाजींच्या बाबतीत आहे, याचा निर्देश संत बंका करतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-09.07.2025-बुधवार.
===========================================