९ जुलै १८५०-अक्षरांची क्रांती: मुद्रणालयाचा वर्धापन-

[Atul Kaviraje]

FIRST MARATHI PRINTING PRESS ANNIVERSARY CELEBRATED IN PUNE – 9TH JULY 1850-

पुण्यात पहिल्या मराठी मुद्रणालयाचा वर्धापन दिन साजरा – ९ जुलै १८५०-

Celebrates the spread of Marathi literature and knowledge.

येथे ९ जुलै १८५० रोजी पुण्यात पहिल्या मराठी मुद्रणालयाचा वर्धापन दिन साजरा (First Marathi Printing Press Anniversary Celebrated in Pune) या ऐतिहासिक घटनेवर आधारित एक दीर्घ मराठी कविता दिली आहे, सोबत प्रत्येक कडव्याचा अर्थ आणि एकूण कवितेचा सारांश.

अक्षरांची क्रांती: मुद्रणालयाचा वर्धापन-

(The Revolution of Letters: Printing Press Anniversary) 🖨�📚

१. जुना तो दिवस, अठराशे पन्नास साल, 🗓�
जुलैची ती नववी तिथी, पुण्याची ती कमाल.
अक्षरांना पंख फुटले, ज्ञानाला मिळाली गती, 🚀
पहिल्या मराठी मुद्रणालयाचा, साजरा झाला तो प्रति. 🎉

अर्थ: तो जुना दिवस होता, १८५० साल. जुलै महिन्याची ती नऊ तारीख होती, पुण्याची ती एक अद्भुत घटना होती. अक्षरांना पंख फुटले (ज्ञान वेगाने पसरू लागले), ज्ञानाला गती मिळाली. पहिल्या मराठी मुद्रणालयाचा (छापखान्याचा) वर्धापन दिन साजरा झाला.

२. आधी होतं लेखन, हाताने ते चाले, ✍️
ग्रंथ होते दुर्मिळ, मोजकेच ते मिळाले.
ज्ञान होतं मर्यादित, काही लोकांपुरतं, 🔒
मुद्रण कलेने ते, सर्वांसाठी खुलं केलं. 🔓

अर्थ: आधी फक्त हाताने लेखन केले जात होते. ग्रंथ (पुस्तके) दुर्मिळ होती, खूप कमी लोकांना ती मिळत होती. ज्ञान मर्यादित होते, फक्त काही लोकांसाठीच होते. मुद्रण कलेने (छापण्याच्या तंत्राने) ते ज्ञान सर्वांसाठी खुले केले.

३. पुण्याच्या भूमीत, रुजले हे बीज, 🌱
ज्ञानाचा वृक्ष वाढला, गेले सारे रीज.
मराठी भाषेला, मिळाले ते स्थान, 🗣�👑
साहित्य निर्मितीला, दिले त्यांनी मान. 📝

अर्थ: पुण्याच्या भूमीत हे बीज (मुद्रणालयाचे) रुजले. ज्ञानाचा वृक्ष वाढला, आणि सर्व अडचणी दूर झाल्या. मराठी भाषेला महत्त्व मिळाले, त्यांनी साहित्य निर्मितीला मान दिला.

४. कथा, कविता, पोवाडे, निघाले छापून, 📖📜
जनमानसात पसरले, विचार ते धावून.
ज्ञानाच्या वाटा उघडल्या, घराघरात ते पोचले, 🏘�
समाजाला घडवण्या, नवे विचार रुचले. ✨

अर्थ: कथा, कविता, पोवाडे (ऐतिहासिक गाणी) छापून निघाले आणि लोकांच्या मनात ते विचार वेगाने पसरले. ज्ञानाचे मार्ग उघडले, ते घराघरात पोहोचले आणि समाजाला घडवण्यासाठी नवीन विचार लोकांना आवडले.

५. वर्तमानातले विचार, भूतकाळाचे धन, 📰🕰�
पुढच्या पिढीसाठी, झाले ते जतन.
लेखकांना मिळाले, नवे मोठे व्यासपीठ, ✍️ stage
वाचकांना मिळाले, ज्ञानाचे ते वीट. 🧠

अर्थ: वर्तमानातील विचार आणि भूतकाळाचे ज्ञान पुढच्या पिढीसाठी जतन केले गेले. लेखकांना एक नवीन आणि मोठे व्यासपीठ मिळाले, तर वाचकांना ज्ञानाची गोडी लागली.

६. हा वर्धापन दिन, नुसता नव्हता सोहळा, 🎉
मराठी संस्कृतीचा, तो होता एक गोळा.
भाषेची प्रगती, ज्ञानाचा प्रसार, 📈🌐
पुण्यातून सुरू झाला, हा एक मोठा आधार. 🏛�

अर्थ: हा वर्धापन दिन केवळ एक सोहळा नव्हता, तर तो मराठी संस्कृतीला एकत्र आणणारा एक महत्त्वाचा क्षण होता. भाषेची प्रगती आणि ज्ञानाचा प्रसार पुण्यातून सुरू झाला, जो एक मोठा आधार ठरला.

७. आजही आठवतो तो दिवस, अक्षरांचा सन्मान, 🙏
मुद्रण कलेचे महत्त्व, ते होते महान.
९ जुलै १८५०, मैलाचा दगड तो, 📍
ज्ञानाच्या क्रांतीचा, आरंभ झाला तो. 🚀

अर्थ: आजही तो दिवस आणि अक्षरांचा तो सन्मान आठवतो, मुद्रण कलेचे महत्त्व खूप मोठे होते. ९ जुलै १८५० हा एक मैलाचा दगड होता, ज्या दिवशी ज्ञानाच्या क्रांतीला सुरुवात झाली.

कविता सारांश (Emoji Saranash):
९ जुलै १८५० 🗓� रोजी पुण्यात 🌇 पहिल्या मराठी मुद्रणालयाचा 🖨� वर्धापन दिन 🎉 साजरा करण्यात आला. या घटनेने अक्षरांना पंख फुटले 🚀 आणि ज्ञानाचा 💡 प्रसार वेगाने सुरू झाला. आधी हाताने लिहिलेले ग्रंथ 📜 दुर्मिळ होते, पण मुद्रण कलेमुळे 📚 ज्ञान सर्वांसाठी खुले झाले 🔓. पुण्यात रुजलेल्या या बीजाने 🌱 मराठी भाषा 🗣� आणि साहित्याला 📖 मोठे स्थान दिले. कथा, कविता 📝 आणि पोवाडे छापून 🖨� घराघरात पोहोचले 🏘�, ज्यामुळे समाजाला 🧑�🤝�🧑 नवीन विचार मिळाले ✨. हा दिवस केवळ एक सोहळा नसून, मराठी संस्कृतीच्या 🎨 प्रगतीचा 📈 आणि ज्ञानाच्या प्रसाराचा 🌐 एक महत्त्वाचा आधार 🏛� होता. ९ जुलै हा दिवस 🗓� आजही ज्ञानाच्या क्रांतीचा 💥 मैलाचा दगड 📍 म्हणून आठवला जातो.

--अतुल परब
--दिनांक-09.07.2025-बुधवार.
===========================================