व्यासपूजा-🌕🙏

[Atul Kaviraje]

व्यासपूजा-

व्यासपूजा: महत्त्व आणि भक्तिभावाचे सखोल विवेचन 🌕🙏

आज, १० जुलै २०२५, गुरुवार, आषाढ पौर्णिमेचा पवित्र दिवस आहे, जो गुरुपौर्णिमा आणि व्यासपूजा म्हणूनही साजरा केला जातो. हा दिवस महर्षी वेद व्यासजींना समर्पित आहे, ज्यांना हिंदू धर्मातील महान गुरूंपैकी एक मानले जाते. त्यांनी वेदांचे संकलन केले, महाभारताची रचना केली आणि पुराणे लिपिबद्ध केली. हा दिवस आपल्याला आठवण करून देतो की ज्ञानाच्या प्रसारात गुरूंचे, विशेषतः वेद व्यासजींचे काय योगदान राहिले आहे. हा लेख व्यासपूजेचे महत्त्व, त्यामागील संकल्पना आणि या पवित्र दिवसाशी संबंधित भावना सविस्तरपणे स्पष्ट करेल.

व्यासपूजेचे महत्त्व आणि उदाहरणांसह विवेचन
व्यासपूजा मुख्यत्वे महर्षी वेद व्यासजींच्या जयंतीच्या रूपात साजरी केली जाते. ते सनातन धर्माचे असे ऋषी होते ज्यांनी ज्ञान व्यवस्थित आणि सुलभ बनवण्यासाठी आपले संपूर्ण जीवन समर्पित केले.

येथे व्यासपूजेचे महत्त्व १० प्रमुख मुद्द्यांमध्ये स्पष्ट केले आहे:

१. महर्षी वेद व्यासजींचा परिचय:
महर्षी वेद व्यासजींचे पूर्ण नाव कृष्ण द्वैपायन व्यास होते. त्यांनी वेदांचे चार भागांमध्ये (ऋग्वेद, यजुर्वेद, सामवेद, अथर्ववेद) विभाजन केले, ज्यामुळे वेदांचा अभ्यास करणे आणि समजून घेणे सोपे झाले. यामुळेच त्यांना 'वेद व्यास' असे म्हटले गेले. 💡📚

२. गुरुपौर्णिमेचा पर्याय:
गुरुपौर्णिमेलाच अनेक ठिकाणी 'व्यास पौर्णिमा' म्हणून ओळखले जाते, कारण या दिवशी आपण आदिगुरू महर्षी वेद व्यासजींचे स्मरण आणि पूजन करतो. त्यांना सर्व गुरूंचे गुरु मानले जाते. 🙏

३. ज्ञानाच्या स्रोताचा सन्मान:
व्यासपूजेचा अर्थ आहे ज्ञानाच्या मूळ स्रोताचा सन्मान करणे. व्यासजींनी केवळ वेदांचे विभाजनच केले नाही, तर महाभारतसारखे महाकाव्य आणि अठरा पुराणांची रचनाही केली, जे ज्ञान आणि नैतिकतेचा खजिना आहेत. 📖

४. भारतीय संस्कृतीतील योगदान:
व्यासजींनी भारतीय संस्कृती आणि धर्माला एक व्यवस्थित स्वरूप दिले. त्यांच्या ग्रंथांमध्ये जीवनातील प्रत्येक पैलूंशी संबंधित नैतिक सिद्धांत आणि दार्शनिक विचार अंतर्भूत आहेत, जे आजही प्रासंगिक आहेत. 🕉�

५. गुरु-शिष्य परंपरेचा आदर्श:
व्यासजी स्वतः एक महान गुरु होते आणि त्यांचे शिष्यही अनेक होते, ज्यांनी त्यांचे ज्ञान पुढे नेले. व्यासपूजा गुरु-शिष्य परंपरेचे महत्त्व दर्शवते, जिथे गुरु आपले ज्ञान शिष्यांपर्यंत पोहोचवतात. 🧘�♂️

६. अज्ञानाच्या अंधारातून मुक्ती:
व्यासपूजा आपल्याला आठवण करून देते की गुरु आपल्याला अज्ञानाच्या अंधारातून बाहेर काढून ज्ञानाच्या प्रकाशाकडे घेऊन जातात. व्यासजींनी आपल्या लेखनाच्या माध्यमातून हेच कार्य केले. ✨

७. आत्म-चिंतन आणि संकल्प:
हा दिवस आत्म-चिंतनाची संधी प्रदान करतो की आपण व्यासजींनी दिलेल्या ज्ञानातून काय शिकलो आहोत आणि ते आपल्या जीवनात कसे लागू करत आहोत. या दिवशी अनेक लोक आध्यात्मिक प्रगतीसाठी नवीन संकल्प घेतात. 🤔🌱

८. उदाहरण:

वेदांचे विभाजन: व्यासजींनी विशाल आणि विखुरलेले वैदिक ज्ञान व्यवस्थित करून ते सामान्य लोकांपर्यंत पोहोचवले, ही त्यांची सर्वात मोठी देणगी आहे.

महाभारताची रचना: महाभारत, ज्याला पाचवा वेद असेही म्हटले जाते, जीवन, धर्म, कर्म आणि मोक्षाची गूढ रहस्ये सोप्या कथांच्या माध्यमातून स्पष्ट करते. हे त्यांच्या दूरदृष्टीचे प्रमाण आहे. 🏹

९. धार्मिक विधी:
या दिवशी मंदिरात आणि मठांमध्ये विशेष पूजा-अर्चा आणि धार्मिक विधी केले जातात. भक्त आपल्या गुरूंची पूजा करतात आणि व्यासजींच्या मूर्ती किंवा चित्रांवर फुले अर्पण करतात. 💐

१०. सामाजिक सलोखा:
व्यासपूजा आपल्याला एकजूटता आणि ज्ञानाप्रती आदराचा धडा शिकवते. हे समाजात गुरू आणि विद्वानांप्रति आदराची भावना निर्माण करते. 🤗

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-11.07.2025-शुक्रवार.
===========================================