संत सेना महाराज-देवचि झाले अंग। देव भजता अनुरागे-3

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

        संत सेना महाराज-

कबीर सेना सुरदास। नरसी मेहता भानुदास॥ ५॥

प्रत्येक कडव्याचा अर्थ (Meaning of each stanza):
या कडव्यात भारतातील अन्य प्रांतांतील काही महान भक्तांची नावे दिली आहेत, ज्यांनी आपल्या भक्तीतून देवत्व प्राप्त केले: संत कबीर, संत सेना न्हावी, संत सूरदास, नरसी मेहता आणि संत भानुदास.

मराठी संपूर्ण विस्तृत आणि प्रदीर्घ विवेचन (Complete, extensive, and lengthy elaboration/analysis):
पाचव्या कडव्यात निळोबा महाराजांनी महाराष्ट्राबाहेरील काही महत्त्वाच्या संतांचा उल्लेख करून भक्तीच्या वैश्विक स्वरूपावर प्रकाश टाकला आहे.

कबीर: संत कबीर हे निर्गुण निराकार भगवंताचे उपासक होते आणि त्यांनी हिंदू-मुस्लिम ऐक्याचा संदेश दिला. त्यांच्या दोह्यांमधून आणि वाणीतून त्यांनी भगवंताच्या सर्वव्यापकत्वाची प्रचिती दिली. ते स्वतःला 'बुणकर' म्हणवत, पण त्यांच्या भक्तीने आणि ज्ञानाने ते देवस्वरूप झाले.

सेना (सेना न्हावी): संत सेना न्हावी हे भगवंताचे परम भक्त होते आणि ते आपल्या न्हाव्याच्या व्यवसायातूनच भगवंताची सेवा करत असत. त्यांच्यासाठी भगवंताने स्वतः न्हाव्याचे रूप घेऊन राजाची सेवा केली अशी कथा प्रचलित आहे, जी त्यांच्या भक्तीचे सामर्थ्य दर्शवते.

सुरदास (सूरदास): संत सूरदास हे कृष्णभक्तीचे महान कवी होते. ते जन्मांध असले तरी, त्यांच्या डोळ्यांनी भगवंताचे रूप पाहिले नसले तरी, त्यांच्या अंतर्दृष्टीने त्यांनी कृष्णाच्या बाललीलांचे, रासलीलांचे असे काही वर्णन केले आहे की, जणू त्यांनी प्रत्यक्ष अनुभवले आहे. त्यांची ही उत्कट भक्ती त्यांना कृष्णमय करून गेली.

नरसी मेहता: नरसी मेहता हे गुजरातमधील महान संत कवी होते. त्यांनी भगवान कृष्णावर अनेक भजने रचली. त्यांच्या भक्तीच्या सामर्थ्याने भगवंताने त्यांच्या अनेक अडचणी दूर केल्या, हुंडी स्वीकारली, हे त्यांच्या देवत्वाशी असलेल्या एकत्वाचेच प्रतीक आहे.

भानुदास: संत भानुदास हे महाराष्ट्रातील वारकरी संप्रदायातील एक महत्त्वाचे संत होते. त्यांनी विजयनगरहून विठ्ठलाची मूर्ती पंढरपूरला परत आणली. त्यांची निष्ठा आणि भक्ती अतुलनीय होती.

या संतांच्या उदाहरणांमधून निळोबा महाराज हे स्पष्ट करतात की, भक्तीचा मार्ग हा कोणत्याही प्रादेशिक सीमेने बांधलेला नाही; तो सर्वत्र आणि सर्वकाळात सारखाच प्रभावी आहे आणि भक्ताला देवत्व प्राप्त करून देतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.07.2025-रविवार.
===========================================