संत सेना महाराज-नाम घेता विठोबाचे। भय नाही कळिकाळाचे-2

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

        संत सेना महाराज-

दुसरे कडवे: "सांगितले संतजनी। बोले वेदशास्त्र वाणी ॥"

सरळ अर्थ: संतांनी हेच सांगितले आहे आणि वेद-शास्त्रेही हेच सांगतात.

विस्तृत विवेचन:
या ओळींत संत सेना महाराज त्यांच्या पहिल्या विधानाला प्रामाणिकतेचा आणि परंपरेचा आधार देतात. ते म्हणतात की, त्यांनी सांगितलेले हे नामस्मरणाचे सामर्थ्य काही त्यांची स्वतःची कल्पना नाही, तर ते संत परंपरेतून आलेले सत्य आहे आणि वेद-शास्त्रांनीही त्याला दुजोरा दिला आहे. "संतजन" म्हणजे अनेक युगांपासून परमार्थाचा मार्ग दाखवणारे थोर संत, जसे की ज्ञानेश्वर, नामदेव, एकनाथ, तुकाराम महाराज आणि इतर अनेक. या सर्व संतांनी आपल्या जीवनात आणि शिकवणीतून नामस्मरणाचेच महत्त्व प्रतिपादन केले आहे. त्यांनी स्वतः नामस्मरणाने परमार्थ साधला आणि इतरांनाही तोच मार्ग दाखवला.

यासोबतच, "बोले वेदशास्त्र वाणी" या वाक्याने ते वेदांचे आणि शास्त्रांचे प्रमाण देतात. वेद आणि उपनिषदे ही भारतीय संस्कृतीतील ज्ञानाचे आणि धर्माचे मूळ आधारस्तंभ आहेत. भगवद्गीता, पुराणे यांसारख्या शास्त्रांनीही भगवंताच्या नामस्मरणाचे, भक्तीचे आणि शरणागतीचे महत्त्व वारंवार सांगितले आहे. उदाहरणार्थ, भगवद्गीतेमध्ये भगवान श्रीकृष्ण अर्जुनाला सांगतात की, जो भक्त अनन्य भावाने माझी भक्ती करतो, त्याचे मी योगक्षेम वाहतो. कलियुगात नामाचे महत्त्व अनेक पुराणांमध्ये, विशेषतः नारद पुराणात आणि भागवत पुराणात, ठळकपणे सांगितले आहे.

उदाहरणासह: संत एकनाथ महाराजांनी 'एकनाथी भागवत' मध्ये नामस्मरणाचे महत्त्व अनेक ठिकाणी सांगितले आहे. संत ज्ञानेश्वर महाराजांनी 'ज्ञानेश्वरी' मध्ये भक्ती आणि नामधारणेचे महत्त्व वर्णन केले आहे. अनेक उपनिषदांमध्ये 'ॐ' या नामाच्या जपाचे महत्त्व सांगितले आहे, जे परब्रह्माचे प्रतीक आहे. याचा अर्थ, संत सेना महाराज जे सांगत आहेत, ते केवळ त्यांचा व्यक्तिगत अनुभव नसून, ते सनातन धर्माच्या आणि आध्यात्मिक परंपरेच्या मूलभूत शिकवणीचा एक भाग आहे. हे लोकांना खात्री देते की नामस्मरणाचा मार्ग हा अनादी काळापासून सिद्ध झालेला आणि सर्वमान्य असा मार्ग आहे.

समारोप (Conclusion)
संत सेना महाराजांचा हा छोटासा अभंग नामस्मरणाचे अथांग सामर्थ्य अतिशय प्रभावीपणे मांडतो. 'विठोबाचे नाम' हे केवळ एका देवाचे नाव नसून, ते परब्रह्माचे, परमसत्याचे आणि परमशांतीचे प्रतीक आहे. या नामस्मरणाने जीवनातील सर्वात मोठी भीती, म्हणजेच मृत्यूची भीती नाहीशी होते, कारण मन परमात्म्याशी एकरूप होते. ही शिकवण केवळ संत-महंतांनीच नव्हे, तर आपल्या प्राचीन वेद-शास्त्रांनीही दिली आहे, हे सांगून संत सेना महाराज या सत्याला अधिक दृढ करतात.

निष्कर्ष (Inference/Summary)
सारांश, संत सेना महाराजांचा हा अभंग आपल्याला नामस्मरणाच्या अविचल सामर्थ्यावर विश्वास ठेवण्यास प्रवृत्त करतो. हे केवळ एक धार्मिक कर्म नसून, आत्मिक उन्नतीचे आणि भयमुक्तीचे एक प्रभावी साधन आहे. कलियुगातील माणसासाठी, मनःशांती मिळवण्याचा आणि मोक्षप्राप्तीचा हा एक सोपा आणि सुलभ मार्ग आहे. भगवंताचे नाम हे अनंत सामर्थ्याचे प्रतीक असून, ते सर्व प्रकारच्या दुःखातून आणि भयापासून मुक्ती देण्यास सक्षम आहे, असा या अभंगाचा अंतिम निष्कर्ष आहे. नामस्मरण हे आपल्याला वर्तमान क्षणात स्थिर राहण्यास आणि भविष्याच्या चिंतेतून मुक्त होण्यास मदत करते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-18.07.2025-शुक्रवार.
===========================================