संस्कार आणि शिक्षण 🌷 ज्ञान आणि संस्कार 🌷🙌🇮🇳🌟💖

[Atul Kaviraje]

संस्कार आणि शिक्षण यावर मराठी कविता-

🌷 ज्ञान आणि संस्कार 🌷

१.
संस्कार आणि शिक्षण, हे आहेत जीवनाचे दोन आधार,
एकापासून ज्ञानाची ज्योत, दुसरे देई जीवनात प्यार.
ज्ञानाविना संस्कार, जशी दिव्यामधून वात,
संस्कारांविना शिक्षण, अपुरी आहे प्रत्येक बात.
(अर्थ: संस्कार आणि शिक्षण, हे जीवनाचे दोन आधार आहेत. एकापासून ज्ञानाची ज्योत मिळते, दुसरे जीवनात प्रेम देते. ज्ञानाशिवाय संस्कार, दिव्याशिवाय वातीसारखे आहेत, आणि संस्कारांशिवाय शिक्षण, प्रत्येक गोष्ट अपुरी आहे.)
📚🙏💡💖

२.
संस्कार पाया आहेत आपले, शिक्षण आहे त्यावर महल,
पायाविना महल कुठे, असो तो कितीही प्रबळ.
प्रामाणिकपणा, आदर, दया, हे आहेत अनमोल गुण,
शिक्षणासोबत जे मिळतील, जीवन होईल पावन.
(अर्थ: संस्कार आपला पाया आहेत, शिक्षण त्यावर बांधलेला वाडा आहे. पायाशिवाय वाडा कुठे टिकेल, तो कितीही मजबूत असो. प्रामाणिकपणा, आदर, दया, हे अनमोल गुण आहेत, जे शिक्षणासोबत मिळाले तर जीवन पवित्र होते.)
🏗�👤🌟

३.
नैतिकतेचा धडा शिकवतात, आपल्याला आपले संस्कार,
योग्य-अयोग्य भेद शिकवतात, मिटवतात प्रत्येक अंधार.
शिक्षित असूनही जो, न करी मोठ्यांचा मान,
तर व्यर्थ आहे त्याचे शिक्षण, न मिळाले त्याला ज्ञान.
(अर्थ: आपले संस्कार आपल्याला नैतिकतेचा धडा शिकवतात, योग्य-अयोग्य फरक शिकवतात आणि प्रत्येक अंधार मिटवतात. शिक्षित असूनही जो मोठ्यांचा आदर करत नाही, तर त्याचे शिक्षण व्यर्थ आहे, त्याला ज्ञान मिळाले नाही.)
✅❌👨�👩�👧�👦

४.
जीवन जगण्याची कला, संस्कारांतूनच येते,
समाजात कसे राहायचे, तेच ते शिकवते.
पुस्तकी ज्ञान अपुरे आहे, जर मनात असेल मैल,
संस्कारांची शुद्धताच, देई जीवनात खेळ.
(अर्थ: जीवन जगण्याची कला संस्कारातूनच येते, समाजात कसे राहायचे, तेच ते शिकवते. पुस्तकी ज्ञान अपुरे आहे, जर मनात घाण असेल, संस्कारांची शुद्धताच जीवनात खेळ (आनंद) देते.)
🧘�♀️😌🌱

५.
डॉक्टर असो वा इंजिनियर, कुणीही मोठे नाव,
संस्कारांमुळेच वाढते, समाजात त्याचे काम.
जर सेवाभाव नसेल, जरी विद्या असो अपार,
व्यर्थ आहे ते ज्ञान सारे, न बदलेल संसार.
(अर्थ: डॉक्टर असो वा इंजिनियर, कोणीही मोठे नाव, संस्कारांमुळेच समाजात त्याचे काम वाढते. जर सेवाभाव नसेल, जरी विद्या अपार असो, ते सर्व ज्ञान व्यर्थ आहे, संसार बदलणार नाही.)
🩺🌳🤝

६.
संस्कृतीचे संरक्षण, संस्कारांमुळेच होते,
पिढ्यानपिढ्या ज्ञान, हे वाहत राहते.
एक चांगल्या समाजाचा, हाच तर आहे आधार,
शिक्षित आणि संस्कारवान, आनंदाचे द्वार.
(अर्थ: संस्कृतीचे संरक्षण संस्कारांमुळेच होते, ज्ञान पिढ्यानपिढ्या वाहत राहते. एक चांगल्या समाजाचा हाच तर आधार आहे, शिक्षित आणि संस्कारवान असणे आनंदाचे दार आहे.)
🏛�📚🏘�

७.
प्रार्थना आहे प्रभूला, प्रत्येक मूल हे शिको,
संस्कार आणि शिक्षणाने, जीवन आपले लिखो.
ज्ञानाच्या प्रकाशासोबत, नैतिकतेचा मान होवो,
भारताचा प्रत्येक नागरिक, खरा माणूस होवो.
(अर्थ: प्रभूला प्रार्थना आहे की प्रत्येक मूल हे शिकावे, संस्कार आणि शिक्षणाने आपले जीवन लिहावे. ज्ञानाच्या प्रकाशासोबत नैतिकतेचा मान असो, भारताचा प्रत्येक नागरिक खरा माणूस असो.)
🙌🇮🇳🌟💖

--अतुल परब
--दिनांक-22.07.2025-मंगळवार.
===========================================