संत सेना महाराज-हरिचे दर्शन पाहू डोळा भरूनी-1

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

        संत सेना महाराज-

     "हरिचे दर्शन पाहू डोळा भरूनी।

     मस्तक चरणी ठेवूनिया। "

विठ्ठलाच्या डोळे मिटलेल्या अवस्थेत नेत्र तृप्त होतात, असे दर्शनसुख भक्तास मिळत राहा, अशी भक्तिभावना सेनाजी विठ्ठलाचे माहात्म्य व्यक्त करताना म्हणतात व विठ्ठलाच्या चरणी नतमस्तक होऊन जातात. संत सेनाजींनी पंढरीचे केलेले वर्णन त्यांच्या वर्णनशैलीची आणि कवित्वशक्तीची साक्ष देणारी आहे.

संत सेना महाराजांच्या अभंगाचा सखोल भावार्थ: "हरिचे दर्शन पाहू डोळा भरूनी। मस्तक चरणी ठेवूनिया।"

आरंभ (Introduction)
संत सेना महाराज हे वारकरी संप्रदायातील एक महत्त्वाचे संत कवी होते. त्यांच्या अभंगांमधून भक्ती, नम्रता आणि विठ्ठलाप्रती असलेली त्यांची अनन्य निष्ठा दिसून येते. प्रस्तुत अभंग "हरिचे दर्शन पाहू डोळा भरूनी। मस्तक चरणी ठेवूनिया।" हा त्यांच्या उत्कट भक्तीचे आणि परमेश्वराच्या दर्शनाची तीव्र ओढ व्यक्त करणारा एक सुंदर नमुना आहे. या अभंगातून संत सेना महाराजांनी देवाला भेटण्याची, त्याचे रूप डोळे भरून पाहण्याची आणि त्याच्या चरणी नतमस्तक होण्याची आपली तीव्र इच्छा प्रकट केली आहे.

प्रत्येक कडव्याचा अर्थ आणि सखोल विवेचन
या अभंगाची रचना जरी लहान असली तरी त्याचा अर्थ अत्यंत व्यापक आणि गहन आहे. येथे आपण प्रत्येक ओळीचा सखोल भावार्थ आणि विस्तृत विवेचन पाहू.

१. "हरिचे दर्शन पाहू डोळा भरूनी।"

शब्दशः अर्थ: मला श्रीहरीचे (परमेश्वराचे) दर्शन डोळे भरून पाहायचे आहे.

सखोल भावार्थ आणि विवेचन: या ओळीत संत सेना महाराजांनी देवाच्या दर्शनाची आपली उत्कट इच्छा व्यक्त केली आहे. 'डोळा भरूनी पाहणे' म्हणजे केवळ वरवर पाहणे नव्हे, तर पूर्ण समाधानाने, तृप्त मनाने आणि एकाग्र चित्ताने देवाचे रूप आपल्या मनात साठवून घेणे. भक्ताला देवाचे रूप आपल्या डोळ्यांत, मनात आणि आत्म्यात कायमचे कोरून ठेवायचे असते. हे दर्शन केवळ बाह्य स्वरूपाचे नसून, देवाच्या अस्तित्वाचे, त्याच्या तेजाचे आणि त्याच्या दिव्यत्वाचे अनुभवणे आहे.

उदाहरणार्थ, एखाद्या भक्ताला जेव्हा अनेक वर्षांच्या तपस्येनंतर आपल्या आराध्य दैवताचे दर्शन होते, तेव्हा त्याचे डोळे पाण्याने भरून येतात आणि तो त्या रूपाला आपल्या मनात कायमचे बिंबवून घेतो. ही केवळ एक प्रतिमा पाहणे नसते, तर परमेश्वराशी झालेले आत्मिक मिलन असते. संत सेना महाराजांनाही अशाच प्रकारे विठ्ठलाचे ते तेजस्वी, सावळं रूप आपल्या हृदयात साठवायचे आहे, जेणेकरून ते रूप त्यांच्या प्रत्येक श्वासात आणि विचारात कायमचे राहील. हे दर्शन त्यांच्या जीवनाचे अंतिम ध्येय आहे, कारण त्यांना या भौतिक जगाच्या बंधनातून मुक्ती मिळवून देवाशी एकरूप व्हायचे आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-27.07.2025-रविवार.
===========================================