वॉटसन हॉटेल पूर्ण झाले (१८६९) 🏨🏗️

[Atul Kaviraje]

WATSON'S HOTEL COMPLETED (1869)-

In 1869, Watson's Hotel, now known as Esplanade Mansion, was completed in Mumbai. It is India's oldest surviving cast iron building.

वॉटसन हॉटेल पूर्ण झाले (१८६९)-

वॉटसन हॉटेल पूर्ण झाले (१८६९) 🏨🏗�

१८६९ हे वर्ष मुंबईच्या स्थापत्यशास्त्राच्या इतिहासात महत्त्वाचे आहे, कारण याच वर्षी वॉटसन हॉटेलचे (Watson's Hotel) बांधकाम पूर्ण झाले. हे हॉटेल आता एस्प्लेनेड मॅन्शन (Esplanade Mansion) या नावाने ओळखले जाते आणि हे भारतातील सर्वात जुने हयात असलेले कास्ट आयर्नचे बांधकाम (India's oldest surviving cast iron building) आहे. हे केवळ एक हॉटेल नव्हते, तर ते ब्रिटिशकालीन मुंबईच्या ऐतिहासिक वैभवाचे (historical glory) प्रतीक होते आणि युरोपातील नवीन बांधकाम तंत्रज्ञानाचे (new construction technology) भारतात आगमन दर्शवत होते. एकेकाळी मुंबईतील उच्चभ्रू आणि पांढऱ्या लोकांचे हे एक महत्त्वाचे केंद्र होते.

या ऐतिहासिक वास्तूचे स्मरण करणारी ही मराठी कविता:

वॉटसन हॉटेल पूर्ण झाले (१८६९)-

कडवे १:
अठराशे एकोणसत्तर साल, मुंबईच्या भूमीवरती, 🗓�
उभे राहिले एक भव्य हॉटेल, वाढली शहराची कीर्ती. 🏨
वॉटसन हॉटेल नाव त्याचे, झाले ते पूर्ण,
भारताच्या इतिहासी, हे बांधकाम सुवर्ण. ✨
अर्थ: १८६९ साल होते, मुंबईच्या भूमीवर. एक भव्य हॉटेल उभे राहिले, ज्यामुळे शहराची कीर्ती वाढली. त्याचे नाव वॉटसन हॉटेल होते, आणि ते पूर्ण झाले, भारताच्या इतिहासात हे बांधकाम सुवर्ण अक्षरांनी नोंदवले गेले.

कडवे २:
कास्ट आयर्नचे बांधकाम, हे होते खास, 🏗�
युरोपीयन तंत्रज्ञानाचा, इथे होता वास. 🌍
भारतातील पहिले ते, आजही आहे हयात,
स्थापत्यकलेचा एक नमुना, आजही दिसे दिमाखात. 👑
अर्थ: कास्ट आयर्नचे हे बांधकाम खूप खास होते. युरोपियन तंत्रज्ञानाचा इथे प्रभाव होता. भारतातील पहिले असलेले हे बांधकाम आजही हयात आहे, स्थापत्यकलेचा एक नमुना आजही दिमाखात दिसतो.

कडवे ३:
मुंबईच्या फोर्ट भागात, उभे ते दिमाखाने, 📍
समुद्राच्या वाऱ्याने, पाहुण्यांचे स्वागत त्याने. 🌊
ब्रिटिश अधिकाऱ्यांचे, ते होते निवासस्थान,
उच्चभ्रू लोकांचे, ते एक अभिमान. 🎩
अर्थ: ते मुंबईच्या फोर्ट भागात दिमाखाने उभे आहे. समुद्राच्या वाऱ्याने ते पाहुण्यांचे स्वागत करत असे. ब्रिटिश अधिकाऱ्यांचे ते निवासस्थान होते, आणि उच्चभ्रू लोकांचा तो एक अभिमान होता.

कडवे ४:
शानदार खोल्या, मोठे भोजनगृह, 🍽�
विलासी जीवनाचे, ते एक केंद्र सुखद. 🥂
गरम पाण्याचे नळ, आणि पंख्यांची सोय,
आधुनिकतेची ती ओळख, तेव्हा होती नवोदित. 💡
अर्थ: शानदार खोल्या, मोठे जेवणाचे हॉल होते. ते विलासी जीवनाचे एक सुखद केंद्र होते. गरम पाण्याचे नळ आणि पंख्यांची सोय होती, तेव्हा ती आधुनिकतेची नवीन ओळख होती.

कडवे ५:
एस्प्लेनेड मॅन्शन नावाने, आजही ते आहे, 🏢
काळ बदलला तरी, त्याचे महत्त्व न राहे. ⏳
जुन्या आठवणींचा, ते एक सांगाडा,
इतिहासाचा साक्षीदार, तो एक महत्त्वाचा गाडा. 📜
अर्थ: एस्प्लेनेड मॅन्शन या नावाने ते आजही आहे. काळ बदलला तरी त्याचे महत्त्व कमी होत नाही. जुन्या आठवणींचा तो एक सांगाडा आहे, इतिहासाचा साक्षीदार असलेला तो एक महत्त्वाचा भाग आहे.

कडवे ६:
जीर्ण झाले जरी, तरी ते ऐतिहासिक, 💔
प्रत्येक कणात त्याची, आहे ती पौराणिक. 🌟
संवर्धनाचे प्रयत्न, आता सुरू झाले,
नव्या पिढीसाठी, त्याचे महत्त्व कळाले. 🌱
अर्थ: जरी ते जीर्ण झाले असले तरी ते ऐतिहासिक आहे. त्याच्या प्रत्येक कणात त्याची पौराणिक कथा आहे. त्याच्या संवर्धनाचे प्रयत्न आता सुरू झाले आहेत, ज्यामुळे नव्या पिढीला त्याचे महत्त्व कळाले आहे.

कडवे ७:
आजही उभे ते हॉटेल, घेऊन तो इतिहास, 📖
मुंबईच्या बदलत्या, काळाचा तो एक भास. 💫
सलाम त्या वास्तूला, तिच्या कलेच्या तंत्राला,
ज्याने दिले मुंबईला, हे अनोखे स्थान जगाला. 🙏
अर्थ: आजही ते हॉटेल तो इतिहास घेऊन उभे आहे. मुंबईच्या बदलत्या काळाचा तो एक अनुभव आहे. त्या वास्तूला, तिच्या कलेच्या तंत्राला सलाम, ज्याने मुंबईला हे अनोखे स्थान जगात दिले.

कविता सार (Emoji सारंश):
वॉटसन हॉटेल 🏨🏗�, १८६९ 🗓�, मुंबई 📍, कास्ट आयर्न ✨, ऐतिहासिक 📜, स्थापत्यकला 🏛�, ब्रिटिशकालीन 👑, विलासी 🥂, एस्प्लेनेड मॅन्शन 🏢, संवर्धन 🌿.

--अतुल परब
--दिनांक-27.07.2025-रविवार.
===========================================