संत सेना महाराज-लेकुराची आणी मायबापा पुढे-1-

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

        संत सेना महाराज-

परमेश्वर आणि भक्त याचे नाते, मायलेकराचे आहे. आई आपल्या लेकराचे सर्व अपराध पोटात घालते. त्याप्रमाणे ईश्वराने माउलीप्रमाणे बाळाला जवळ घ्यावे. पुढील अभंगात

     "लेकुराची आणी मायबापा पुढे।

     पुरवी लाडेकोडे लळे त्याचे ॥

     करावा सांभाळ सर्वस्वी गा आता।

     कां हो अव्हेरिता जवळीचा॥"

संत सेना महाराजांच्या अभंगाचा सखोल भावार्थ
"लेकुराची आणी मायबापा पुढे।
पुरवी लाडेकोडे लळे त्याचे ॥
करावा सांभाळ सर्वस्वी गा आता।
कां हो अव्हेरिता जवळीचा॥"

संत सेना महाराज यांच्या या अभंगातून परमेश्वराकडे (मायबाप) एका भक्ताने (लेकूर) केलेल्या आर्त विनवणीचे आणि आपल्यावरील कृपेची याचना करण्याचे हृद्य चित्रण केले आहे. हा अभंग केवळ देवाशी असलेले नातेच नाही, तर मानवी जीवनातील निराधारता आणि परमेश्वरी आश्रयाची नितांत गरज यावरही प्रकाश टाकतो.

प्रत्येक कडव्याचा अर्थ आणि विस्तृत विवेचन

पहिले कडवे: "लेकुराची आणी मायबापा पुढे। पुरवी लाडेकोडे लळे त्याचे ॥"
अर्थ: संत सेना महाराज म्हणतात की, ज्याप्रमाणे एक लहान बाळ आपल्या आई-वडिलांसमोर आपले लाड, हट्ट आणि अपेक्षा पूर्ण करण्याची मागणी करते, त्याचप्रमाणे मी (भक्त) तुमच्या (परमेश्वराच्या) पुढे माझे लळे पूर्ण करण्यासाठी आलो आहे.

विस्तृत विवेचन: या कडव्यात भक्ताची परमेश्वरावरील नितांत श्रद्धा आणि निरागसता दिसून येते. लहान बाळ जसे आपल्या गरजांसाठी, इच्छांसाठी आणि अगदी बालिश हट्टांसाठीही पूर्णपणे आई-वडिलांवर अवलंबून असते, तसाच भक्त स्वतःला परमेश्वराच्या चरणी लीन करतो. इथे 'लेकूर' हे भक्ताच्या असहायतेचे, अज्ञानाचे आणि परमेश्वरी कृपेशिवाय त्याचे काहीही अस्तित्व नाही याचे प्रतीक आहे. 'मायबाप' हा शब्द परमेश्वराचे पालकत्व, दयाळूपणा आणि आपल्या भक्तांवर असलेले निरपेक्ष प्रेम दर्शवतो. भक्त परमेश्वराला केवळ स्रष्टा मानत नाही, तर त्याला आपला सर्वात जवळचा, आधार देणारा आणि सर्व इच्छा पूर्ण करणारा 'आई-वडील' मानतो. 'लाडेकोडे लळे पुरवणे' म्हणजे परमेश्वराने भक्ताच्या केवळ भौतिक इच्छाच नाही, तर त्याच्या आध्यात्मिक आकांक्षा, त्याच्या मनातील गूढ तळमळ आणि त्याच्या मोक्षप्राप्तीच्या इच्छेलाही पूर्ण करावे अशी प्रार्थना आहे. हे केवळ याचना नसून, परमेश्वरावर पूर्ण विश्वास टाकून केलेली भावनिक साद आहे.

उदाहरण: एखादे लहान मूल जेव्हा खेळता खेळता अचानक धडपडते आणि रडत रडत आपल्या आईकडे धाव घेते, तेव्हा ते केवळ शारीरिक वेदनेतून मुक्त होण्यासाठीच नाही, तर आईच्या कुशीत सुरक्षित आणि प्रेमळ आश्रय मिळवण्यासाठीही असते. त्याचप्रमाणे भक्त आपल्या संसारिक दुःखांनी आणि मोहाने ग्रासल्यावर परमेश्वराकडे धाव घेतो, त्याला मायेचा आधार आणि मानसिक शांती हवी असते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-29.07.2025-मंगळवार.
===========================================