प्रमुख मराठी साहित्यिक व्यक्तिमत्त्व: संत ज्ञानेश्वर -2-🕊️📜✨

[Atul Kaviraje]

प्रमुख मराठी साहित्यिक व्यक्तिमत्त्व: संत ज्ञानेश्वर 🕊�📜✨

6. 'अमृतानुभव' - दार्शनिक चिंतनाचे शिखर 🌌🤔
ज्ञानेश्वरी व्यतिरिक्त, त्यांची आणखी एक महत्त्वाची कृती 'अमृतानुभव' (Amrutanubhav) आहे. हा एक स्वतंत्र दार्शनिक ग्रंथ आहे, जो आत्मा, परमात्मा आणि मोक्षाच्या रहस्यांवर प्रकाश टाकतो.

उदाहरण: 'अमृतानुभव' मध्ये त्यांनी अद्वैत वेदांताचे सिद्धांत अत्यंत सोप्या आणि सहज पद्धतीने समजावले आहेत, जे गहन आध्यात्मिक अनुभव व्यक्त करतात. हे एक जटिल गणितीय समीकरण सोप्या शब्दांत समजावून सांगण्यासारखे आहे.

7. 'चांगदेव पासष्टी' आणि इतर अभंग 📜🗣�
त्यांनी 'चांगदेव पासष्टी' नावाचे एक काव्यही लिहिले, ज्यात त्यांनी योगी चांगदेवाचा अहंकार दूर केला आणि त्यांना आध्यात्मिक मार्गावर प्रेरित केले. याव्यतिरिक्त, त्यांनी अनेक अभंग (भक्ति पदे) लिहिले, जे विठ्ठल भक्तीने ओतप्रोत आहेत.

उदाहरण: त्यांचे अभंग आजही महाराष्ट्रातील मंदिरात आणि घरांमध्ये गायले जातात, जे त्यांची अमर भक्ती आणि काव्यात्मक प्रतिभा दर्शवतात, जसे एखादे मधुर गीत पिढ्यानपिढ्या गायले जाते.

8. वारकरी संप्रदाय आणि भक्ति आंदोलन 🚶�♂️🚩
संत ज्ञानेश्वर वारकरी संप्रदायाचे एक प्रमुख आधारस्तंभ आहेत. त्यांनी भक्ति आंदोलनाला मजबूत केले आणि समानता, प्रेम तसेच बंधुत्वाचा संदेश दिला.

उदाहरण: पंढरपूरच्या वार्षिक 'वारी' (तीर्थयात्रा) मध्ये लाखो वारकरी त्यांचे संदेश गात सहभागी होतात, जे त्यांच्याद्वारे स्थापित भक्ती परंपरेचे जिवंत उदाहरण आहे. हा एक समुदाय आहे, जो एकत्र मिळून एका ध्येयाकडे वाटचाल करतो.

9. संजीवन समाधी 🧘�♀️💫
असे मानले जाते की संत ज्ञानेश्वरांनी केवळ 21 वर्षांच्या वयात आळंदी येथे संजीवन समाधी घेतली होती. ही एक दुर्मिळ आध्यात्मिक घटना आहे, जिथे एक योगी स्वेच्छेने आपले शरीर त्याग करतो.

उदाहरण: त्यांची संजीवन समाधी एक चमत्कार मानली जाते आणि ती त्यांच्या आध्यात्मिक उत्कर्षाचे प्रतीक आहे, अगदी जसे एक तारा आपल्या प्रकाशाने आकाश प्रकाशित करतो आणि नंतर नाहीसा होतो.

10. वारसा आणि प्रभाव 🌟🌍
संत ज्ञानेश्वरांचा महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक आणि आध्यात्मिक जीवनावर खोलवर प्रभाव पडला आहे. त्यांनी मराठी भाषेला एक साहित्यिक भाषा म्हणून स्थापित केले आणि भक्ति आंदोलनाला एक नवी गती दिली.

उदाहरण: आजही त्यांच्या रचना महाराष्ट्रातील शैक्षणिक आणि धार्मिक जगात वाचल्या जातात आणि त्यांची पूजा केली जाते. ते मराठी साहित्य आणि संस्कृतीचे एक चिरस्थायी प्रतीक बनून राहिले आहेत, अगदी जसे एका मजबूत पायावर बांधलेली इमारत शतकानुशतके उभी राहते.

थोडक्यात, संत ज्ञानेश्वर एक असाधारण संत, दार्शनिक आणि कवी होते, ज्यांनी आपल्या रचना आणि जीवनाच्या माध्यमातून ज्ञान, भक्ती आणि प्रेमाचा शाश्वत संदेश दिला. त्यांची 'ज्ञानेश्वरी' आणि 'अमृतानुभव' मराठी साहित्याची अमूल्य धरोहर आहेत, ज्या आजही लाखो लोकांना मार्गदर्शन देतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-01.08.2025-शुक्रवार.
===========================================