कमला नेहरू (१८९९) - त्याग आणि संघर्षाचे प्रतीक 🇮🇳-1-

[Atul Kaviraje]

कमला नेहरू (१८९९) - भारताचे पहिले पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरू यांच्या पत्नी.-

कमला नेहरू (१८९९) - त्याग आणि संघर्षाचे प्रतीक 🇮🇳

परिचय

कमला नेहरू (जन्म: १ ऑगस्ट १८९९, दिल्ली; मृत्यू: २८ फेब्रुवारी १९३६, लॉसेन, स्वित्झर्लंड) या भारताचे पहिले पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरू यांच्या पत्नी आणि एक महत्त्वाच्या स्वातंत्र्यसैनिक होत्या. त्यांचे जीवन हे भारतीय स्वातंत्र्य संग्रामातील अनेक स्त्रियांच्या त्यागाचे आणि धैर्याचे प्रतीक आहे. त्यांनी आपल्या आजारपणातही देशासाठी आपले कर्तव्य बजावले आणि स्वातंत्र्य चळवळीत सक्रिय सहभाग घेतला.

प्रारंभिक जीवन आणि विवाह
कमला कौल यांचा जन्म दिल्लीतील एका प्रतिष्ठित काश्मिरी ब्राह्मण कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील रायबहादूर जवाहरलाल कौल आणि आई राजपती कौल होत्या. १९१६ मध्ये त्यांचा विवाह पंडित जवाहरलाल नेहरू यांच्याशी झाला. त्यावेळी त्या अवघ्या १७ वर्षांच्या होत्या. सुरुवातीला त्या लाजाळू स्वभावाच्या होत्या, परंतु हळूहळू त्यांनी सार्वजनिक जीवनात सक्रिय सहभाग घेण्यास सुरुवात केली. 💖👰�♀️

स्वातंत्र्य संग्रामातील सहभाग
कमला नेहरू यांनी केवळ नेहरूंच्या पत्नी म्हणून नव्हे, तर एक स्वतंत्र आणि समर्पित स्वातंत्र्यसैनिक म्हणून स्वतःची ओळख निर्माण केली. त्यांनी असहकार आंदोलन आणि सविनय कायदेभंग आंदोलनात सक्रिय सहभाग घेतला. १९२१ च्या असहकार आंदोलनात, त्यांनी अलाहाबादमध्ये महिलांच्या नेतृत्वाची जबाबदारी स्वीकारली आणि परदेशी वस्तूंवर बहिष्कार घालण्यासाठी महिलांचे संघटन केले. त्यांना अनेक वेळा तुरुंगवासही भोगावा लागला. ✊🇮🇳

नेहरू कुटुंबावरील प्रभाव
आनंद भवन (नेहरूंचे निवासस्थान) हे स्वातंत्र्य संग्रामाचे केंद्र बनले होते. कमला नेहरू यांनी या वातावरणात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. त्यांनी अनेक गुप्त बैठकांचे आयोजन केले आणि स्वातंत्र्य सैनिकांना मदत केली. पंडित नेहरूंना जेव्हा तुरुंगात डांबण्यात आले, तेव्हा कमलाजींनी त्यांची जागा घेऊन सभांना संबोधित केले आणि स्वातंत्र्य संग्रामाची मशाल तेवत ठेवली. 👨�👩�👧�👦🏠

समाजसेवा आणि आरोग्य सेवा
महात्मा गांधींच्या आवाहनानंतर, कमला नेहरू यांनी समाजातील गरीब आणि गरजूंसाठी काम करण्यास सुरुवात केली. त्यांनी अलाहाबादमध्ये एक रुग्णालय स्थापन केले, जे स्वातंत्र्य सैनिकांच्या कुटुंबांना आणि गरीबांना मोफत वैद्यकीय सेवा देत होते. त्यांच्या समाजसेवेचे कार्य खूप प्रेरणादायी होते. 🩺💞

वैयक्तिक संघर्ष आणि आजारपण
कमला नेहरू यांना क्षयरोगाचा (Tuberculosis) त्रास होता. वारंवारच्या तुरुंगवासाने आणि स्वातंत्र्य संग्रामातील ताणामुळे त्यांचे आरोग्य अधिकच बिघडले. १९३० च्या दशकात त्यांचा आजार गंभीर झाला. उपचारासाठी त्यांना स्वित्झर्लंडला पाठवण्यात आले. त्यांच्या आयुष्यातील शेवटची वर्षे आजारपणात गेली, तरीही त्यांनी देशासाठी असलेली निष्ठा कधीच सोडली नाही. 😔💔

पंडित नेहरू आणि कमलाजींचे नाते
पंडित जवाहरलाल नेहरू आणि कमला नेहरू यांचे नाते खूप भावनिक आणि गुंतागुंतीचे होते. नेहरूंनी त्यांच्या आत्मचरित्रात कमलाजींच्या त्यागाची आणि धैर्याची अनेकदा प्रशंसा केली आहे. कमलाजींनी नेहमीच नेहरूंना त्यांच्या राजकीय कारकिर्दीत पाठिंबा दिला. तुरुंगातून नेहरूंनी लिहिलेली पत्रे कमलाजींना त्यांच्या प्रेरणांचे स्रोत होती. 💌💑

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-01.08.2025-शुक्रवार.
===========================================