भारताचे स्वावलंबनाच्या दिशेने पाऊल- आत्मनिर्भरतेच्या दिशेने भारताचे पाऊल-2-

[Atul Kaviraje]

भारताचे स्वावलंबनाच्या दिशेने पाऊल-

आत्मनिर्भरतेच्या दिशेने भारताचे पाऊल-

6. ऊर्जा सुरक्षा आणि नवीकरणीय ऊर्जा ☀️🔋 (ऊर्जा)
ऊर्जा आत्मनिर्भरता कोणत्याही राष्ट्रासाठी महत्त्वाची आहे. भारत सौर ऊर्जा, पवन ऊर्जा आणि इतर नवीकरणीय ऊर्जा स्त्रोतांना प्रोत्साहन देऊन आपल्या ऊर्जा गरजा पूर्ण करण्याच्या दिशेने काम करत आहे. यामुळे आयात केलेल्या जीवाश्म इंधनावरील अवलंबित्व कमी होते आणि पर्यावरणाचे रक्षण होते.

उदाहरण: भारतात जगातील काही सर्वात मोठे सौर ऊर्जा प्रकल्प स्थापित केले जात आहेत, जे स्वच्छ ऊर्जा निर्माण करत आहेत.

7. शिक्षण आणि कौशल्य विकास 🎓👷 (कौशल्य)
एक कुशल कार्यबल आत्मनिर्भरतेची गुरुकिल्ली आहे. सरकारने शिक्षण प्रणालीत सुधारणा आणि तरुणांना विविध उद्योगांसाठी प्रशिक्षित करण्यासाठी कौशल्य विकास कार्यक्रमांवर लक्ष केंद्रित केले आहे. याचा उद्देश रोजगार क्षमता वाढवणे आणि उद्योजकतेला प्रोत्साहन देणे हा आहे.

उदाहरण: 'स्किल इंडिया' मिशनने लाखो तरुणांना विविध व्यवसायांमध्ये प्रशिक्षित केले आहे, ज्यामुळे त्यांना रोजगाराच्या संधी मिळाल्या आहेत.

8. सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योगांना (MSMEs) समर्थन 🤝💼 (लघु उद्योग)
MSMEs भारतीय अर्थव्यवस्थेचा कणा आहेत. सरकारने या उद्योगांना आर्थिक सहाय्य, तांत्रिक उन्नतीकरण आणि बाजारपेठ प्रवेश प्रदान करण्यासाठी अनेक योजना सुरू केल्या आहेत. हे उद्योग रोजगार निर्माण करतात आणि स्थानिक अर्थव्यवस्थेला चालना देतात.

उदाहरण: 'मुद्रा योजने'ने लहान उद्योजकांना कोणत्याही तारणाशिवाय कर्ज देऊन त्यांना आपले व्यवसाय सुरू करण्यास आणि विकसित करण्यास मदत केली आहे.

9. संरक्षण क्षेत्रात आत्मनिर्भरता 🛡�⚔️ (सुरक्षा)
राष्ट्रीय सुरक्षेसाठी संरक्षण क्षेत्रात आत्मनिर्भरता अत्यंत महत्त्वाची आहे. भारत आता संरक्षण उपकरणांच्या आयातीवरील आपले अवलंबित्व कमी करत आहे आणि देशांतर्गत शस्त्रे, दारूगोळा आणि लष्करी वाहनांचे उत्पादन करत आहे.

उदाहरण: 'तेजस' लढाऊ विमान आणि 'अर्जुन' रणगाडा यांसारखी स्वदेशी विकसित संरक्षण उत्पादने भारताच्या वाढत्या संरक्षण क्षमतेची प्रतीके आहेत.

10. जागतिक सहकार्य आणि मुत्सद्देगिरी 🌍🤝 (भागीदारी)
आत्मनिर्भरतेचा अर्थ अलगाव नाही. भारत जागतिक सहकार्य आणि मुत्सद्देगिरीद्वारे आपली स्थिती मजबूत करत आहे. हे जागतिक आव्हानांना तोंड देण्यासाठी आणि सामायिक समृद्धीला प्रोत्साहन देण्यासाठी इतर देशांसोबत भागीदारी करत आहे.

उदाहरण: भारत विविध आंतरराष्ट्रीय मंचांवर सक्रियपणे भाग घेतो आणि हवामान बदल, दहशतवाद आणि आर्थिक विकास यांसारख्या मुद्द्यांवर जागतिक उपायांमध्ये योगदान देतो.

निष्कर्ष: आत्मनिर्भरतेच्या दिशेने भारताचे पाऊल एक सततची प्रक्रिया आहे ज्यात दृढनिश्चय, नवोपक्रम आणि सामूहिक प्रयत्नांची आवश्यकता आहे. हे केवळ भारताला आर्थिकदृष्ट्या मजबूत करणार नाही तर जागतिक मंचावर एक सशक्त आणि जबाबदार राष्ट्र म्हणून त्याला स्थापित करेल.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-01.08.2025-शुक्रवार.
===========================================