म्हातारपण: स्वतःसाठी आणि इतरांसाठी सुखकर प्रवास- डॉ. नंदू मुलमूले -1-👵🏽💖🏡🌿

[Atul Kaviraje]

म्हातारपण: स्वतःसाठी आणि इतरांसाठी सुखकर प्रवास-

डॉ. नंदू मुलमूले (ज्येष्ठ मानसोपचारतज्ज्ञ)
👵🏽💖🏡🌿✨

म्हातारपण हा जीवनाचा असा टप्पा आहे जिथे अनुभव, ज्ञान आणि शांतता यांचा अनोखा संगम होतो. हे केवळ वय वाढणे नाही, तर जीवनाची एक नवीन सुरुवात आहे, जिथे व्यक्ती आपल्या अनुभवांचा खजिना इतरांसोबत वाटू शकते. पण, हा टप्पा सुखकर बनवण्यासाठी काही गोष्टींची काळजी घेणे खूप महत्त्वाचे आहे, मग ते स्वतःसाठी असो किंवा इतरांसाठी.

१. वृद्धावस्थेचे सत्य स्वीकारणे आणि भीतीपासून मुक्ती 🌿
वृद्धावस्था ही एक नैसर्गिक प्रक्रिया आहे, अगदी बालपण आणि तारुण्यासारखी. तिचे सत्य स्वीकारणे हे पहिले पाऊल आहे. वृद्धावस्थेची भीती बाळगण्याची गरज नाही. ही भीती अनेकदा शारीरिक मर्यादा, एकाकीपणा किंवा ओझे बनण्याची चिंता यातून उद्भवते. जेव्हा आपण याला जीवनाचा एक नवीन अध्याय म्हणून पाहतो, तेव्हा आपण त्याच्या आव्हानांना तोंड देण्यासाठी अधिक चांगल्या प्रकारे तयार होतो.

उदाहरण: एक व्यक्ती जो आपल्या तारुण्यात म्हातारपणाला खूप घाबरत होता, पण जेव्हा तो स्वतः त्या अवस्थेत पोहोचला, तेव्हा त्याला समजले की ते त्याने विचारले होते तितके भयावह नव्हते, उलट त्यात अनेक नवीन आनंद होते.
प्रतीक: एक शांत नदी जी हळू हळू वाहते. 🏞�
इमोजी: 🙏🏽😌 Fearless

२. मुलांच्या संसारात संतुलन: किती सहभाग, किती अंतर? 👨�👩�👧�👦
हे एक नाजूक संतुलन आहे. मुलांच्या जीवनात हस्तक्षेप करण्याऐवजी, त्यांना आवश्यकतेनुसार समर्थन आणि सल्ला देणे सर्वोत्तम आहे. त्यांच्या वैयक्तिक निर्णयांचा आदर करा. आपल्या मर्यादा निश्चित करा आणि त्या स्पष्टपणे सांगा. न मागता सल्ला देणे टाळा, पण जर त्यांनी मदत मागितली, तर आनंदाने उपलब्ध रहा.

उदाहरण: एक आजी जी आपल्या नातवंडांच्या देखभालीत मदत करते, पण त्यांच्या आई-वडिलांच्या संगोपनाच्या (parenting) निर्णयात हस्तक्षेप करत नाही.
प्रतीक: एक झाड ज्याची मुळे मजबूत आहेत, पण फांद्या स्वतंत्रपणे वाढतात. 🌳
इमोजी: 🏡🤝 Respect

३. निर्णय घेण्यातील भूमिका: कधी सामील व्हावे, कधी नाही? 🤔
सेवानिवृत्तीनंतर, व्यक्तीला अनेकदा वाटते की त्यांच्या मताला आता तेवढे महत्त्व राहिले नाही. तथापि, हे सत्य नाही. महत्त्वपूर्ण कौटुंबिक निर्णयांमधे आपले मत नक्कीच द्या, विशेषतः जर ते तुमच्याशी संबंधित असेल. पण, अनावश्यकपणे प्रत्येक लहान-सहान निर्णयात सामील होणे टाळा. आपले मत आदरपूर्वक आणि रचनात्मक असावे, लादलेले नसावे.

उदाहरण: जेव्हा कुटुंब एखाद्या मोठ्या आर्थिक गुंतवणुकीवर चर्चा करत असेल, तेव्हा आपल्या अनुभवांच्या आधारावर सल्ला देणे, पण मुलांच्या सुट्टीच्या योजनांमध्ये अनावश्यकपणे सामील न होणे.
प्रतीक: एक तराजू. ⚖️
इमोजी: 🧠💡 listening

४. आपल्या सेवानिवृत्तीचे नियोजन कसे कराल? 💰
सेवानिवृत्तीसाठी आर्थिक आणि भावनिक दोन्ही प्रकारची तयारी आवश्यक आहे. आर्थिक नियोजन सर्वात महत्त्वाचे आहे. आपली बचत, पेन्शन आणि गुंतवणुकीचे योग्य व्यवस्थापन करा जेणेकरून तुम्हाला नंतर कोणावर अवलंबून राहावे लागणार नाही. याव्यतिरिक्त, भावनिक नियोजन देखील तितकेच महत्त्वाचे आहे. नवीन छंद जोपासा, सामाजिक कार्यात भाग घ्या आणि आपला वेळ सार्थकी लावण्याचे मार्ग शोधा.

उदाहरण: एक व्यक्ती जो आपल्या नोकरीदरम्यान नियमितपणे सेवानिवृत्तीसाठी बचत करतो आणि सेवानिवृत्तीनंतर बागकाम आणि स्वयंसेवेत वेळ घालवण्याची योजना करतो.
प्रतीक: एक भविष्य निधी बॉक्स. 💰
इमोजी: 💸 plan 🧘🏽�♀️

५. स्वीकारण्याचे महत्त्व: बदलांना सामोरे जाणे 🙏🏽
वृद्धावस्थेत शारीरिक आणि सामाजिक दोन्ही प्रकारचे बदल येतात. या बदलांना स्वीकारणे मानसिक शांतीसाठी महत्त्वाचे आहे. आपल्या मर्यादा समजून घ्या, पण आपल्या क्षमतांनाही ओळखा. तुम्ही प्रत्येक काम पूर्वीसारखे करू शकत नाही हे स्वीकारल्याने तुम्हाला अनावश्यक निराशा टाळता येईल.

उदाहरण: एक वृद्ध व्यक्ती जो पूर्वी मॅरेथॉन धावत असे, आता लांब फिरायला जातो आणि हा बदल आनंदाने स्वीकारतो.
प्रतीक: बदलणारे ऋतू. 🍂➡️🌸
इमोजी: 😌 Acceptance 💖

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.08.2025-रविवार.
===========================================