शंकरराव चव्हाण (१९२०) - महाराष्ट्राचे शिल्पकार आणि कुशल प्रशासक 🇮🇳👨‍-1

[Atul Kaviraje]

शंकरराव चव्हाण (१९२०) - महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री आणि केंद्रीय मंत्री.-

शंकरराव चव्हाण (१९२०) - महाराष्ट्राचे शिल्पकार आणि कुशल प्रशासक 🇮🇳👨‍मुख्य

परिचय

शंकरराव भाऊराव चव्हाण (जन्म: ३ ऑगस्ट १९२०, पैठण, औरंगाबाद, महाराष्ट्र; मृत्यू: २६ फेब्रुवारी २००४, मुंबई) हे महाराष्ट्राच्या राजकारणातील एक अग्रगण्य नेते, माजी मुख्यमंत्री आणि भारत सरकारमधील केंद्रीय मंत्री होते. 'आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार' म्हणून त्यांची ओळख आहे. कठोर प्रशासक, दूरदृष्टीचे नेते आणि विकासाचे पुरस्कर्ते म्हणून त्यांनी आपले जीवन देशाच्या आणि राज्याच्या सेवेला समर्पित केले.

प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण
शंकरराव चव्हाण यांचा जन्म महाराष्ट्रातील औरंगाबाद जिल्ह्यातील पैठण तालुक्यात झाला. त्यांनी आपले प्रारंभिक शिक्षण नांदेड येथे पूर्ण केले. त्यांनी मद्रास विद्यापीठातून कला (B.A.) आणि पुणे विद्यापीठातून कायद्याची (LL.B.) पदवी संपादन केली. शिक्षण पूर्ण झाल्यावर त्यांनी वकिली केली. त्यांचे वडील स्वातंत्र्यसैनिक होते, त्यामुळे त्यांना लहानपणापासूनच देशभक्तीचे बाळकडू मिळाले. 🎓⚖️

स्वातंत्र्य संग्रामातील सहभाग
शंकरराव चव्हाण यांनी हैदराबाद मुक्ती संग्रामात सक्रिय सहभाग घेतला. त्यावेळी हैदराबाद संस्थानाचे निजाम हे भारतामध्ये विलीन होण्यास तयार नव्हते. निजामशाहीविरुद्धच्या या लढ्यात त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आणि जनतेला संघटित केले. त्यांच्या या योगदानाने त्यांना राजकीय जीवनात एक मजबूत पाया मिळाला. ✊🇮🇳

महाराष्ट्राच्या राजकारणात पदार्पण
१९५६ मध्ये महाराष्ट्राच्या निर्मितीनंतर, शंकरराव चव्हाण यांनी राज्याच्या राजकारणात सक्रिय प्रवेश केला. ते महाराष्ट्र विधानसभेचे अनेक वेळा सदस्य म्हणून निवडून आले. सुरुवातीला त्यांनी विविध मंत्रिपदे सांभाळली, ज्यात पाटबंधारे आणि वीज मंत्रालय महत्त्वाचे होते. त्यांच्या कार्यक्षमतेमुळे ते लवकरच राज्याच्या राजकारणात एक महत्त्वाचे व्यक्तिमत्त्व बनले. 🗺�💼

महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री (दोन वेळा)
शंकरराव चव्हाण यांनी दोन वेळा महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्रीपद भूषवले.

पहिले मुख्यमंत्रीपद: १९७५ ते १९७७

दुसरे मुख्यमंत्रीपद: १९८६ ते १९८८
या दोन्ही कार्यकाळांमध्ये त्यांनी राज्याच्या विकासासाठी अनेक दूरगामी निर्णय घेतले. विशेषतः, जलयुक्त शिवार योजना, रोजगार हमी योजना आणि दुष्काळ निवारण कार्यक्रमांना त्यांनी प्राधान्य दिले. महाराष्ट्राच्या औद्योगिक आणि कृषी विकासात त्यांचे योगदान महत्त्वाचे आहे. 👨‍मुख्य🏗�

केंद्रीय मंत्री म्हणून योगदान
महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्रीपदाव्यतिरिक्त, शंकरराव चव्हाण यांनी केंद्र सरकारमध्येही अनेक महत्त्वाच्या मंत्रालयांची जबाबदारी यशस्वीपणे सांभाळली.

केंद्रीय अर्थमंत्री

केंद्रीय गृहमंत्री

केंद्रीय संरक्षण मंत्री

केंद्रीय नियोजन मंत्री
या पदांवरून त्यांनी देशाच्या आर्थिक आणि सुरक्षा धोरणांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. विशेषतः, गृहमंत्री म्हणून त्यांनी देशातील कायदा आणि सुव्यवस्था राखण्यात मोलाचे कार्य केले. 🏛�💰

कठोर प्रशासक आणि दूरदृष्टीचे नेते
शंकरराव चव्हाण हे त्यांच्या कठोर प्रशासनासाठी आणि शिस्तीसाठी ओळखले जात होते. ते कोणत्याही परिस्थितीत तडजोड करत नसत आणि घेतलेले निर्णय कठोरपणे राबवत असत. त्यांच्याकडे विकासाची दूरदृष्टी होती आणि त्यांनी राज्याच्या आणि देशाच्या दीर्घकालीन हिताचे निर्णय घेतले. पाणी वाटप, शिक्षण आणि औद्योगिकीकरण यांवर त्यांनी विशेष लक्ष केंद्रित केले. ✨📊

जनतेचे नेते आणि विकासपुरुष
जनतेशी त्यांची नाळ जोडलेली होती. त्यांनी नेहमीच ग्रामीण भागातील लोकांच्या समस्या सोडवण्यासाठी प्रयत्न केले. मराठवाड्यात पाणी आणण्यासाठी त्यांनी महत्त्वपूर्ण काम केले. त्यांच्या कार्यकाळात अनेक सिंचन प्रकल्प पूर्ण झाले, ज्यामुळे कृषी विकासाला गती मिळाली. 👨�👩�👧�👦💧

वारसा आणि प्रभाव
शंकरराव चव्हाण यांचा वारसा हा केवळ राजकीय नसून, तो विकासाचा आणि शिस्तीचा आहे. त्यांचे पुत्र अशोकराव चव्हाण यांनीही महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्रीपद भूषवले. शंकरराव चव्हाण यांचे जीवन हे सार्वजनिक जीवनातील समर्पण, प्रामाणिकपणा आणि कार्यक्षमतेचे उत्तम उदाहरण आहे. आजही त्यांचे कार्य महाराष्ट्राच्या विकासात महत्त्वाचे मानले जाते. 🌟🇮🇳

निष्कर्ष आणि समारोप
शंकरराव चव्हाण हे महाराष्ट्राच्या आणि भारताच्या राजकारणातील एक असाधारण व्यक्तिमत्त्व होते. त्यांनी आपल्या कर्तृत्वाने आणि दूरदृष्टीने राज्याच्या विकासाला नवी दिशा दिली. त्यांचे कठोर प्रशासक म्हणूनचे रूप आणि जनतेसाठीची तळमळ हे गुण त्यांना इतरांपेक्षा वेगळे ठरवतात. 'आधुनिक महाराष्ट्राचे शिल्पकार' म्हणून त्यांचे नाव इतिहासात सुवर्ण अक्षरांनी कोरले जाईल.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.08.2025-रविवार.
===========================================