बी. सी. गुहा (१९००) - प्रसिद्ध भारतीय बायोकेमिस्ट आणि पोषणतज्ञ-1-🔬👨‍🔬🍊🧪🍎🏥

[Atul Kaviraje]

बी. सी. गुहा (१९००) - प्रसिद्ध भारतीय बायोकेमिस्ट आणि पोषणतज्ञ.

दिनांक: ७ ऑगस्ट

बिमलचंद्र गुहा, ज्यांना बी. सी. गुहा या नावाने ओळखले जाते, हे भारतीय विज्ञान क्षेत्रातील एक अग्रगण्य व्यक्तिमत्व होते. ७ ऑगस्ट १९०० रोजी त्यांचा जन्म झाला. ते एक प्रसिद्ध बायोकेमिस्ट (जैव-रसायनशास्त्रज्ञ) आणि पोषणतज्ञ होते, ज्यांनी भारताच्या वैज्ञानिक प्रगतीमध्ये आणि सार्वजनिक आरोग्यामध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. त्यांचे संशोधन विशेषतः जीवनसत्त्वे, विशेषतः व्हिटॅमिन सी (C), आणि पोषणविषयक समस्यांवर केंद्रित होते. त्यांचे कार्य केवळ वैज्ञानिक शोधपुरते मर्यादित नव्हते, तर त्यांनी भारतीय जनतेच्या आरोग्यासाठी आणि कल्याणासाठीही अथक प्रयत्न केले.

1. परिचय: एक दूरदृष्टीचे वैज्ञानिक 🔬👨�🔬
बी. सी. गुहा यांनी आपले सुरुवातीचे शिक्षण भारतात घेतले आणि नंतर उच्च शिक्षणासाठी लंडन विद्यापीठात (London University) गेले, जिथे त्यांनी बायोकेमिस्ट्रीमध्ये डॉक्टरेट (Ph.D.) मिळवली. ते भारतात परतल्यानंतर कलकत्ता विद्यापीठात (Calcutta University) प्राध्यापक म्हणून रुजू झाले. त्यांचे वैज्ञानिक दृष्टिकोन आणि संशोधनातील समर्पण त्यांना इतर वैज्ञानिकांपेक्षा वेगळे ठरवते. त्यांनी केवळ प्रयोगशाळेतच काम केले नाही, तर त्यांच्या संशोधनाचे व्यावहारिक उपयोग कसे होतील यावरही भर दिला.

2. व्हिटॅमिन 'सी' च्या संशोधनात महत्त्वाचे योगदान 🍊🧪
बी. सी. गुहा यांचे सर्वात महत्त्वपूर्ण योगदान व्हिटॅमिन सी (C) च्या संशोधनात आहे. त्यांनी व्हिटॅमिन सी च्या रासायनिक संरचनेवर आणि त्याच्या संश्लेषणावर (Synthesis) महत्त्वाचे कार्य केले. त्यांचे संशोधन हे जगातील व्हिटॅमिन सी च्या अभ्यासात मैलाचा दगड ठरले. त्यांनी व्हिटॅमिन सी च्या कमतरतेमुळे होणारे आजार आणि त्याचे मानवी आरोग्यावरील परिणाम यावर विस्तृत अभ्यास केला.

3. पोषण आणि सार्वजनिक आरोग्य क्षेत्रातील कार्य 🍎🏥
गुहा यांनी भारतातील पोषण आणि सार्वजनिक आरोग्य सुधारण्यासाठी अथक प्रयत्न केले. त्यांनी भारतीय जनतेच्या आहारातील पोषक तत्वांच्या कमतरतांवर प्रकाश टाकला आणि त्या दूर करण्यासाठी उपाययोजना सुचवल्या. त्यांनी डाळ, तांदूळ, आणि भाजीपाला यांसारख्या सामान्य भारतीय खाद्यपदार्थांमधील पोषक मूल्यांवर संशोधन केले. त्यांच्या या कार्यामुळे, भारत सरकारने पोषणविषयक कार्यक्रम आखताना त्यांच्या शिफारसींचा आधार घेतला.

4. वैज्ञानिक शिक्षण आणि संस्थांची स्थापना 🎓🏢
बी. सी. गुहा यांनी भारतात वैज्ञानिक शिक्षण आणि संशोधनाला चालना देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. कलकत्ता विद्यापीठात त्यांनी जैव-रसायनशास्त्र विभाग (Department of Biochemistry) स्थापन केला, जो भारतातील या क्षेत्रातील पहिला विभाग होता. त्यांनी अनेक तरुण वैज्ञानिकांना मार्गदर्शन केले आणि त्यांना संशोधनासाठी प्रेरित केले. त्यांच्या प्रयत्नांमुळे अनेक नवीन वैज्ञानिक संस्था आणि प्रयोगशाळा स्थापन झाल्या.

5. खाद्यपदार्थांचे विश्लेषण आणि गुणवत्ता नियंत्रण 🍲📊
गुहा यांनी भारतातील खाद्यपदार्थांच्या गुणवत्तेवर विशेष लक्ष दिले. त्यांनी विविध खाद्यपदार्थांचे रासायनिक विश्लेषण केले आणि त्यांच्यातील पोषक घटक तपासले. त्यांनी अन्न भेसळ (Food Adulteration) रोखण्यासाठी आणि खाद्य सुरक्षा मानके (Food Safety Standards) विकसित करण्यासाठी सरकारला मदत केली. त्यांचे हे कार्य सामान्य लोकांच्या आरोग्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे होते.

इमोजी सारांश: 🔬👨�🔬🍊🧪🍎🏥🎓🏢🍲📊📜📈🌍🤝🏆✨🔭🌟🧬

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-07.08.2025-गुरुवार.
===========================================