केंगाल हनुमंथय्या: कर्नाटकचे शिल्पकार-1-

[Atul Kaviraje]

केंगाल हनुमंथय्या (१९०८) - कर्नाटकचे माजी मुख्यमंत्री आणि बंगळूर येथील 'विधानसौध' या प्रसिद्ध इमारतीचे निर्माते.

केंगाल हनुमंथय्या: कर्नाटकचे शिल्पकार-

आज 8 ऑगस्ट रोजी आपण केंगाल हनुमंथय्या (1908-1980), कर्नाटकचे माजी मुख्यमंत्री आणि बंगळूर येथील iconic 'विधानसौध' या इमारतीचे शिल्पकार, यांच्या कार्याचे स्मरण करत आहोत. 🏛� त्यांचे जीवन आणि कार्य हे निष्ठा, दूरदृष्टी आणि जनसेवेचे एक उत्तम उदाहरण आहे. या लेखात आपण त्यांच्या जीवनातील महत्त्वाचे टप्पे, त्यांचे योगदान आणि त्यांचे महत्त्व सविस्तरपणे पाहूया.

1. प्रस्तावना 🇮🇳
केंगाल हनुमंथय्या हे स्वातंत्र्यसैनिक, कायदेतज्ज्ञ आणि कुशल प्रशासक होते. म्हैसूर राज्याचे (आताचे कर्नाटक) मुख्यमंत्री म्हणून त्यांनी राज्याच्या विकासात सिंहाचा वाटा उचलला. 'विधानसौध' या भव्य इमारतीची निर्मिती हे त्यांच्या दूरदृष्टीचे आणि दृढनिश्चयाचे प्रतीक आहे.

2. प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण 📚
केंगाल हनुमंथय्या यांचा जन्म 1908 साली कर्नाटकच्या रामनगर जिल्ह्यातील केंगाल गावात झाला. त्यांचे शिक्षण म्हैसूर आणि पुणे येथे झाले. त्यांनी कायद्याची पदवी प्राप्त केली आणि त्यानंतर स्वातंत्र्यलढ्यात सक्रिय सहभाग घेतला. त्यांच्यावर महात्मा गांधींच्या विचारांचा खूप प्रभाव होता.

3. स्वातंत्र्यलढा आणि राजकीय प्रवास ✊
स्वातंत्र्यपूर्व काळात त्यांनी म्हैसूर संस्थानाच्या जबाबदार शासनासाठी आंदोलन केले. ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे सक्रिय सदस्य होते आणि अनेक वेळा त्यांना तुरुंगवास भोगावा लागला. स्वातंत्र्यानंतर, त्यांनी म्हैसूर विधानसभेत प्रवेश केला आणि लवकरच ते राज्याच्या राजकारणात एक महत्त्वाचे व्यक्तिमत्व बनले.

4. मुख्यमंत्री म्हणून कार्यकाळ (1952-1956) 💼
1952 मध्ये केंगाल हनुमंथय्या म्हैसूर राज्याचे मुख्यमंत्री बनले. त्यांचा कार्यकाळ हा राज्यासाठी एक परिवर्तनाचा काळ ठरला. प्रशासकीय सुधारणा, शिक्षण प्रसार आणि औद्योगिक विकासावर त्यांनी विशेष लक्ष दिले.

5. 'विधानसौध' ची निर्मिती: एक स्वप्न साकार 🏛�✨
'विधानसौध' ही इमारत हनुमंथय्या यांच्या दूरदृष्टीचे सर्वात मोठे उदाहरण आहे. त्यांनी ही इमारत म्हैसूर राज्याची ओळख बनेल आणि येणाऱ्या पिढ्यांना प्रेरणा देईल अशा भव्यतेने बांधण्याची कल्पना केली होती. या इमारतीचे बांधकाम 1956 मध्ये पूर्ण झाले आणि ती आजही बंगळूरची शान आहे. 🕌 ही इमारत नव-द्राविडियन शैलीतील स्थापत्यकलेचा एक उत्कृष्ट नमुना आहे, ज्यामध्ये आधुनिक आणि पारंपरिक भारतीय कलाकुसरीचा सुंदर संगम आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-08.08.2025-शुक्रवार.
===========================================