केंगाल हनुमंथय्या: कर्नाटकचे शिल्पकार-2-

[Atul Kaviraje]

केंगाल हनुमंथय्या (१९०८) - कर्नाटकचे माजी मुख्यमंत्री आणि बंगळूर येथील 'विधानसौध' या प्रसिद्ध इमारतीचे निर्माते.

केंगाल हनुमंथय्या: कर्नाटकचे शिल्पकार-

6. म्हैसूर राज्याला कर्नाटक नाव देण्यामागे भूमिका 🌍
भारतातील राज्यांच्या भाषिक पुनर्रचनेच्या वेळी, केंगाल हनुमंथय्या यांनी म्हैसूर राज्याला 'कर्नाटक' असे नाव देण्याचे जोरदार समर्थन केले. कन्नड भाषिक लोकांचे एकत्रीकरण करून एका मोठ्या राज्याची निर्मिती व्हावी ही त्यांची इच्छा होती. 1 नोव्हेंबर 1973 रोजी म्हैसूर राज्याचे नाव अधिकृतपणे कर्नाटक झाले, जे त्यांच्या प्रयत्नांचे फलित होते.

7. राष्ट्रीय राजकारणातील योगदान 🏛�
मुख्यमंत्री पदावरून पायउतार झाल्यानंतर, केंगाल हनुमंथय्या यांनी राष्ट्रीय राजकारणातही सक्रिय सहभाग घेतला. ते लोकसभेचे सदस्य होते आणि केंद्रीय मंत्रिमंडळात रेल्वे मंत्री आणि उद्योग मंत्री म्हणून त्यांनी महत्त्वपूर्ण जबाबदाऱ्या सांभाळल्या.

8. मुख्य मुद्दे आणि विश्लेषण 📊
दूरदृष्टी: 'विधानसौध' आणि कर्नाटक राज्याच्या निर्मितीची त्यांची दूरदृष्टी अतुलनीय होती.

प्रशासकीय कौशल्य: त्यांनी प्रभावी प्रशासनाद्वारे राज्याचा विकास साधला.

लोककल्याण: जनसामान्यांच्या हिताला त्यांनी नेहमीच प्राधान्य दिले.

निश्चयी नेतृत्व: कोणत्याही आव्हानांना तोंड देण्याची त्यांची तयारी होती.

9. निष्कर्ष आणि समारोप 🎉
केंगाल हनुमंथय्या हे केवळ एक राजकारणी नव्हते, तर ते एक दूरदृष्टीचे नेते आणि आधुनिक कर्नाटकचे शिल्पकार होते. त्यांचे 'विधानसौध' हे स्मारक केवळ एक इमारत नाही, तर ते त्यांच्या कठोर परिश्रमाचे, देशभक्तीचे आणि दूरदृष्टीचे प्रतीक आहे. त्यांचे कार्य आजही आपल्याला प्रेरणा देत आहे. त्यांच्या स्मृतीस विनम्र अभिवादन! 🙏

केंगाल हनुमंथय्या - जीवनपट (Mind Map Chart) 🧠

             +--------------------------+
             | केंगाल हनुमंथय्या (1908) |
             +-----------+--------------+
                         |
           +-------------+-------------+
           |                           |
+----------v-----------+    +----------v----------+
|  प्रारंभिक जीवन व शिक्षण |    | स्वातंत्र्यसैनिक व काँग्रेस |
|  - जन्म: केंगाल, रामनगर  |    |  - गांधीवादी विचार        |
|  - म्हैसूर, पुणे शिक्षण   |    |  - म्हैसूर राज्यात सक्रिय   |
|  - कायद्याची पदवी         |    |  - अनेक वेळा तुरुंगवास      |
+--------------------------+    +--------------------------+
           |                           |
           +-------------+-------------+
                         |
           +-------------v-------------+
           |  मुख्यमंत्री, म्हैसूर (1952-1956) |
           |  - प्रशासकीय सुधारणा        |
           |  - शिक्षण व औद्योगिक विकास  |
           +-----------+---------------+
                       |
         +-------------+-------------+
         |                           |
+--------v----------+   +------------v-------------+
|    विधानसौध निर्मिती   |   |   कर्नाटक राज्याचे नाव  |
| - बंगळूरमधील भव्य इमारत |   | - म्हैसूर राज्याला 'कर्नाटक' |
| - नव-द्राविडियन शैली     |   | - 1 नोव्हेंबर 1973      |
| - दूरदृष्टीचे प्रतीक    |   | - भाषिक एकत्रीकरण       |
+-----------------------+   +-------------------------+
                       |
         +-------------+-------------+
         |                           |
+--------v----------+   +------------v------------+
|  राष्ट्रीय राजकारण   |   |        वारसा व महत्त्व      |
| - लोकसभा सदस्य       |   | - आधुनिक कर्नाटकचे शिल्पकार  |
| - केंद्रीय मंत्री (रेल्वे, उद्योग) |   | - दूरदृष्टी व निष्ठा         |
+-----------------------+   +--------------------------+

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-08.08.2025-शुक्रवार.
===========================================