८ ऑगस्ट २०२५: बंजारा तिज उत्सव आणि बाबा महाराज आविकर जयंती-

[Atul Kaviraje]

1-बंजारा तिज उत्सव प्रIरंभ-

2-बाबा महाराज आर्विकर जयंती-माचनूर, तालुका-मंगळवेढा-

८ ऑगस्ट २०२५: बंजारा तिज उत्सव आणि बाबा महाराज आविकर जयंती-

आज, ८ ऑगस्ट २०२५, हा दिवस दोन महत्त्वाच्या कार्यक्रमांमुळे विशेष आहे. एकीकडे, बंजारा समाजामध्ये तिज उत्सवाचा आरंभ होत आहे, तर दुसरीकडे माचनूर येथे बाबा महाराज आविकर यांची जयंती साजरी केली जात आहे. हे दोन्ही कार्यक्रम त्यांच्या-त्यांच्या परंपरा आणि श्रद्धेसाठी महत्त्वाचे आहेत, जे आपल्याला भारतीय संस्कृतीची विविधता आणि भक्तीभाव दर्शवतात.

बंजारा तिज उत्सवाचा आरंभ
१. तिजचे महत्त्व आणि श्रद्धा:

बंजारा समुदायासाठी तिजचा सण केवळ एक उत्सव नसून, त्यांची सांस्कृतिक ओळख आणि परंपरांचे प्रतीक आहे. हा सण मुख्यतः विवाहित आणि अविवाहित महिलांद्वारे साजरा केला जातो, ज्या आपल्या भावा-बहिणींच्या आणि पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि समृद्धीसाठी प्रार्थना करतात. हा सण निसर्ग आणि कुटुंबाप्रति त्यांचा आदर दर्शवतो.

२. विधी आणि परंपरा:

हा उत्सव भाद्रपद महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील तृतीयेला सुरू होतो, ज्याला बंजारा भाषेत 'तिज' म्हणतात. या दिवशी महिला उपवास करतात आणि भगवान शिव व माता पार्वतीची पूजा करतात. त्या विशेषतः सजवलेल्या झोक्यांवर झोके घेतात आणि पारंपरिक बंजारा गाणी गातात, ज्यांना 'लाम्बाडी' गाणी म्हणतात.

३. भाऊ-बहिणींचे अतूट नाते:

तिजचा सण भाऊ-बहिणीच्या पवित्र नात्यालाही मजबूत करतो. बहिणी आपल्या भावांसाठी विशेष पदार्थ बनवतात आणि भाऊ आपल्या बहिणींना भेटवस्तू देतात, ज्यामुळे त्यांच्यातील प्रेम अधिक घट्ट होते.

४. पारंपरिक वेशभूषा आणि नृत्य:

या प्रसंगी बंजारा महिला त्यांची पारंपरिक वेशभूषा परिधान करतात, ज्यात रंगीत घागरा-चोली, आरशांनी जडलेले दागिने आणि रंगीबेरंगी बांगड्या यांचा समावेश असतो. त्या 'घूमर' आणि 'लंगडी' यांसारखे पारंपरिक नृत्य करतात, जे त्यांच्या संस्कृतीची जिवंतता दर्शवते.

५. निसर्ग आणि शेतीशी संबंध:

हा उत्सव मान्सूनच्या आगमनाचेही प्रतीक आहे. बंजारा समाज शेतीवर अवलंबून आहे आणि तिजचा सण चांगल्या पिकाची अपेक्षा आणि निसर्गाप्रति कृतज्ञता व्यक्त करण्याची संधी देतो.

बाबा महाराज आविकर जयंती
६. बाबा महाराज आविकर यांचा परिचय:

बाबा महाराज आविकर हे एक महान संत आणि समाजसुधारक होते, ज्यांनी आपले संपूर्ण जीवन मानवतेच्या सेवेसाठी समर्पित केले. त्यांचा जन्म माचनूर, तालुका मंगळवेढा येथे झाला आणि त्यांनी या भागात धार्मिक आणि सामाजिक जागृतीचे कार्य केले.

७. आध्यात्मिकता आणि भक्तीचा संदेश:

बाबा महाराजांनी लोकांना भक्ती आणि आध्यात्मिकतेच्या मार्गावर चालण्याचा उपदेश दिला. त्यांनी जाती-धर्माचा भेदभाव सोडून सर्वांना प्रेम आणि सलोख्याने राहण्याचा संदेश दिला. त्यांची शिकवण आजही लोकांना योग्य मार्गावर चालण्यासाठी प्रेरित करते.

८. समाजसेवेचे कार्य:

बाबा महाराज केवळ एक संतच नव्हे, तर एक कर्मयोगीही होते. त्यांनी गरीब, आजारी आणि गरजूंच्या सेवेसाठी अनेक कार्य केले. त्यांनी अनेक आश्रम आणि धार्मिक केंद्रे स्थापन केली, जिथे गरजू लोकांना अन्न आणि निवारा मिळत असे.

९. जयंतीचा उत्सव:

माचनूर येथे बाबा महाराज आविकर यांची जयंती मोठ्या उत्साहात साजरी केली जाते. या दिवशी महाराष्ट्र आणि कर्नाटकातील विविध भागांतून त्यांचे अनुयायी एकत्र येतात. भजन-कीर्तन, धार्मिक प्रवचन आणि भंडारे आयोजित केले जातात, जिथे सर्व लोक एकत्र भोजन करतात.

१०. प्रेरणा आणि वारसा:

बाबा महाराजांची जयंती आपल्याला त्यांच्या शिकवण आणि आदर्शांची आठवण करून देण्याची संधी देते. त्यांचे जीवन आपल्याला शिकवते की निःस्वार्थ सेवा, भक्ती आणि करुणा यातूनच आपण एक चांगला समाज घडवू शकतो.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-08.08.2025-शुक्रवार.
===========================================