एजीआय आणि सिंग्युलॅरिटीची शर्यत: अच्युत गोडबोले यांचे विचार-1- 🚀🧠✨⚖️🚀🤯⚙️☯️🛡

[Atul Kaviraje]

एजीआय आणि सिंग्युलॅरिटीची शर्यत: अच्युत गोडबोले यांचे विचार 🚀

अच्युत गोडबोले, एक प्रसिद्ध मराठी लेखक आणि विचारवंत, अनेकदा तंत्रज्ञानाचे भविष्य आणि मानवी समाजावर होणाऱ्या त्याच्या परिणामांबद्दल सखोल विश्लेषण करतात. कृत्रिम सामान्य बुद्धिमत्ता (AGI) आणि सिंग्युलॅरिटी (विलक्षणता) हे त्यांच्या चर्चेचे प्रमुख विषय आहेत. त्यांच्या दृष्टिकोनातून या संकल्पना 10 प्रमुख मुद्दयांमधून समजून घेऊया.

1. एजीआय (AGI) म्हणजे काय?
कृत्रिम सामान्य बुद्धिमत्ता (AGI) ही अशी AI प्रणाली आहे जी मानवाप्रमाणेच कोणतेही बौद्धिक कार्य समजून घेण्यास, शिकण्यास आणि करण्यास सक्षम आहे. हे आजच्या 'नॅरो AI' (Narrow AI) पेक्षा खूप वेगळे आहे, जे केवळ विशिष्ट कामांमध्ये (जसे की चेहरा ओळखणे किंवा बुद्धिबळ खेळणे) उत्कृष्ट आहे.

उदाहरण: आजचा AI फक्त वैद्यकीय अहवाल वाचू शकतो, पण एक AGI डॉक्टरप्रमाणे रोगाचे निदान करू शकतो आणि उपचाराची शिफारस करू शकतो, इतकेच नाही तर नवीन औषधेही विकसित करू शकतो.

प्रतीक: मानवी मेंदू 🧠

2. सिंग्युलॅरिटी (Singularity) म्हणजे काय?
सिंग्युलॅरिटी हा भविष्यातील एक काल्पनिक टप्पा आहे, जिथे तंत्रज्ञानाचा विकास इतक्या वेगाने होतो की तो मानवी सभ्यतेमध्ये एक अभूतपूर्व आणि अपरिवर्तनीय बदल घडवून आणतो. हे अनेकदा AGI च्या उदयाशी जोडलेले असते, जिथे AI स्वतःच्या क्षमतांमध्ये स्वतःच सुधारणा करण्यास सुरुवात करते.

उदाहरण: कल्पना करा की एक AI प्रणाली इतक्या वेगाने स्वतःला अपग्रेड करते की काही तासांमध्ये ती मानवाच्या शतकानुशतके जमा झालेल्या ज्ञानावर प्रभुत्व मिळवते.

प्रतीक: अनंताचे चिन्ह (∞)

3. एजीआय आणि मानवी बुद्धिमत्तेमधील फरक
गोडबोले नेहमी यावर भर देतात की एजीआय ही मानवी बुद्धिमत्तेची नक्कल नसेल, तर एक वेगळ्या प्रकारची बुद्धिमत्ता असेल. त्यात भावना, चेतना किंवा वैयक्तिक अनुभव नसतील, परंतु त्याची प्रक्रियेची शक्ती (processing power) मानवी बुद्धिमत्तेपेक्षा खूप जास्त असेल.

उदाहरण: मानवाला एक जटिल गणिती समीकरण सोडवायला तास लागू शकतात, तर AGI ते डोळ्याच्या एका क्षणात करेल.

प्रतीक: तराजू (⚖️) - मानवी आणि AI क्षमतांमधील संतुलन.

4. एजीआय (AGI) चे निर्माण शक्य आहे का?
गोडबोले मानतात की एजीआयचे निर्माण वैज्ञानिक आणि अभियांत्रिकी दोन्ही दृष्टीकोनातून अत्यंत आव्हानात्मक आहे, पण अशक्य नाही. न्यूरोसायन्स (Neuroscience) आणि संगणक विज्ञानातील सततची प्रगती आपल्याला या लक्ष्याच्या जवळ घेऊन जात आहे.

उदाहरण: ज्याप्रमाणे डार्विनने उत्क्रांतीचे सिद्धांत समजून घेतले, त्याचप्रमाणे न्यूरोसाइंटिस्ट मानवी मेंदूच्या कार्यप्रणालीला समजून घेण्याचा प्रयत्न करत आहेत, जे AGI च्या विकासासाठी महत्त्वाचे आहे.

प्रतीक: कोड्याचे तुकडे (🧩) - विज्ञानाचे न सुटलेले कोडे.

5. सिंग्युलॅरिटीचा वेग
गोडबोले अनेकदा यावर प्रकाश टाकतात की जेव्हा सिंग्युलॅरिटी येईल, तेव्हा बदलाचा वेग इतका जास्त असेल की मानवी समाजाला त्यानुसार जुळवून घेणे कठीण होईल. हा एक जलद बदल असेल, क्रमिक विकास नाही.

उदाहरण: औद्योगिक क्रांती हळूहळू अनेक दशकांपर्यंत पसरली, पण सिंग्युलॅरिटी रातोरात जगाला बदलू शकते.

प्रतीक: एका वेगवान वर जाणाऱ्या बाणाचे चिन्ह (⬆️)

इमोजी सारांश: 🧠✨⚖️🚀🤯⚙️☯️🛡�🧑�💻🚧🌟⛔

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.08.2025-रविवार.
===========================================