व्ही. व्ही. गिरी: भारताचे चौथे राष्ट्रपती आणि कामगार नेत्याचे शिल्पकार-1-

[Atul Kaviraje]

व्ही. व्ही. गिरी (१८९४) - भारताचे चौथे राष्ट्रपती. ते एक प्रसिद्ध कामगार नेते आणि शिक्षणतज्ञ होते.

व्ही. व्ही. गिरी: भारताचे चौथे राष्ट्रपती आणि कामगार नेत्याचे शिल्पकार-

आज 10 ऑगस्ट रोजी आपण भारताचे चौथे राष्ट्रपती आणि एक प्रसिद्ध कामगार नेते व शिक्षणतज्ञ व्ही. व्ही. गिरी (१८९४-१९८०) यांना आदराने स्मरण करत आहोत. 🇮🇳⚖️ त्यांचे जीवन कामगार हक्कांसाठीचा संघर्ष, शिक्षण क्षेत्रातील योगदान आणि भारतीय लोकशाहीतील सर्वोच्च पदावरील त्यांची सेवा याने समृद्ध होते. या लेखात आपण त्यांच्या जीवनपटाचे, कार्याचे आणि योगदानाचे सविस्तर विवेचन करणार आहोत.

1. प्रस्तावना 🇮🇳
वराहगिरी वेंकट गिरी अर्थात व्ही. व्ही. गिरी हे भारतीय राजकारणातील एक असे नाव आहे, ज्यांनी स्वातंत्र्यपूर्व काळात कामगार चळवळीला बळकटी दिली आणि स्वातंत्र्यानंतर देशाच्या सर्वोच्च पदावर विराजमान होऊन लोकशाही मूल्यांचे जतन केले. त्यांचा प्रवास एका कामगार नेत्यापासून ते देशाच्या राष्ट्रपतीपदापर्यंतचा होता, जो त्यांच्या निष्ठा आणि दूरदृष्टीचे प्रतीक आहे.

2. प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण 📚
व्ही. व्ही. गिरी यांचा जन्म 10 ऑगस्ट 1894 रोजी ओडिशातील बेरहामपूर येथे झाला. त्यांचे वडील वकील होते. गिरी यांनी बेरहामपूर येथील ख्रिश्चन कॉलेजमधून शिक्षण घेतले आणि त्यानंतर कायद्याचे शिक्षण घेण्यासाठी ते आयर्लंडला गेले. डब्लिन येथील युनिव्हर्सिटी कॉलेज डब्लिन (University College Dublin) येथून त्यांनी कायद्याची पदवी घेतली. 🎓 आयर्लंडमध्ये असतानाच ते भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याकडे आणि कामगार चळवळीकडे आकर्षित झाले.

3. कामगार चळवळीतील योगदान ✊
आयर्लंडमधून परत आल्यानंतर व्ही. व्ही. गिरी यांनी भारतात कामगार चळवळीत सक्रिय सहभाग घेतला. ते अखिल भारतीय रेल्वे कामगार महासंघाचे (All India Railwaymen's Federation) आणि अखिल भारतीय ट्रेड युनियन काँग्रेसचे (All India Trade Union Congress - AITUC) अध्यक्ष होते. 🚂 त्यांच्या नेतृत्वाखाली अनेक कामगार संपाचे यशस्वी आयोजन करण्यात आले, ज्यामुळे कामगारांना त्यांचे हक्क मिळाले. त्यांनी कामगारांना संघटित करून त्यांच्या हक्कांसाठी लढण्याची प्रेरणा दिली. त्यांच्या कार्यामुळे भारतातील कामगार चळवळ अधिक मजबूत झाली.

4. राजकीय प्रवास आणि महत्त्वाचे पदे 💼
व्ही. व्ही. गिरी यांनी स्वातंत्र्यपूर्व आणि स्वातंत्र्योत्तर काळात अनेक महत्त्वाची पदे भूषवली:

मद्रास विधानसभेचे सदस्य: 1937 मध्ये ते मद्रास विधानसभेवर निवडून आले आणि मजूर मंत्री म्हणूनही त्यांनी काम केले.

केंद्रीय मंत्री: स्वातंत्र्यानंतर ते भारताचे केंद्रीय कामगार मंत्री (1952-1954) होते.

राज्यपाल: त्यांनी उत्तर प्रदेश (1957-1960), केरळ (1960-1965) आणि कर्नाटक (1965-1967) या राज्यांचे राज्यपाल म्हणूनही कार्य केले. 🌍

5. भारताचे उपराष्ट्रपती (1967-1969) 🏛�
1967 मध्ये व्ही. व्ही. गिरी यांची भारताचे उपराष्ट्रपती म्हणून निवड झाली. हे पद त्यांनी दोन वर्षे भूषवले. या काळात त्यांनी राज्यसभा अध्यक्ष म्हणूनही आपली जबाबदारी अत्यंत प्रभावीपणे पार पाडली.

6. भारताचे चौथे राष्ट्रपती (1969-1974) 🇮🇳👑
तत्कालीन राष्ट्रपती झाकीर हुसेन यांच्या निधनानंतर (1969), व्ही. व्ही. गिरी यांनी हंगामी राष्ट्रपती म्हणून काम केले. त्यानंतर 1969 च्या राष्ट्रपती निवडणुकीत त्यांनी अपक्ष उमेदवार म्हणून निवडणूक लढवली. इंदिरा गांधींच्या पाठिंब्यामुळे त्यांना विजय मिळाला आणि ते भारताचे चौथे राष्ट्रपती बनले. 🗳�
त्यांच्या कार्यकाळात त्यांनी संविधानिक मूल्यांचे रक्षण केले आणि लोकशाही परंपरांचे पालन केले. 1974 पर्यंत त्यांनी हे पद भूषवले.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-10.08.2025-रविवार.
===========================================