जन्माष्टमी और गुलाब बाबा यात्रा-काटेल, गोकुळाष्टमी महायात्रा-सप्तकोटीश्वर मंदिर-

[Atul Kaviraje]

१-जन्माष्टमी और गुलाब बाबा यात्रा-काटेल, जिल्हा-बुलढाणा-

2-गोकुळाष्टमी महायात्रा-सप्तकोटीश्वर मंदिर-नार्वे-गोवा-

जन्माष्टमी: भक्ती, उत्सव आणि परंपरा-

जन्माष्टमी, भगवान श्रीकृष्णाच्या जन्मोत्सवाचा पावन सण, संपूर्ण भारतात मोठ्या उत्साहात आणि श्रद्धेने साजरा केला जातो. हा सण आपल्याला धर्म, कर्म, प्रेम आणि भक्तीचा संदेश देतो. या दिवशी कान्हाच्या बाललीला, त्याच्या खोड्या आणि त्याच्या मधुर बासरीची धून आठवून प्रत्येक भक्ताचे मन आनंदी होते. चला, या सणाशी संबंधित दोन विशेष कार्यक्रमांबद्दल जाणून घेऊया: महाराष्ट्रातील बुलढाणा जिल्ह्यातील काटेल गावातली गुलाब बाबा यात्रा आणि गोव्यातील नार्वे येथील सप्तकोटीश्वर मंदिराची गोकुळाष्टमी महायात्रा।

१. काटेल, बुलढाणा: गुलाब बाबा यात्रा 🌹
महाराष्ट्रातील बुलढाणा जिल्ह्यातील काटेल गावात जन्माष्टमीचा उत्सव एका अनोख्या परंपरेने साजरा केला जातो, ज्याला गुलाब बाबा यात्रा म्हणून ओळखले जाते.

ऐतिहासिक संदर्भ: असे म्हणतात की या यात्रेची सुरुवात एका संताने केली होती, ज्यांना लोक प्रेमाने गुलाब बाबा म्हणायचे. त्यांनी कृष्ण भक्तीचा संदेश पसरवण्यासाठी या यात्रेची सुरुवात केली.

यात्रेचे स्वरूप: या यात्रेत गावातील लोक आणि आजूबाजूच्या भागातून आलेले भक्त मोठ्या संख्येने भाग घेतात. ते हातात गुलाबाची फुले आणि माळा घेऊन भगवान श्रीकृष्णाची पालखी घेऊन गावभर फिरतात. गुलाबाचे फूल येथे प्रेम, भक्ती आणि पवित्रतेचे प्रतीक आहे.

भक्तीपूर्ण वातावरण: यात्रेदरम्यान कृष्ण भजन, कीर्तन आणि जयकारे घुमत राहतात. भक्तगण 'जय श्री कृष्णा', 'राधे-राधे' चा घोष करत नृत्य करतात. या दिवशी संपूर्ण गाव भक्तीच्या रंगात रंगून जाते.

दही-हंडी: महाराष्ट्रात जन्माष्टमीचा उत्सव दही-हंडीशिवाय अपूर्ण आहे. येथेही यात्रेनंतर दही-हंडीचे आयोजन केले जाते, जिथे तरुण कृष्ण आणि त्यांच्या गोपींच्या खोड्या दर्शवत मटकी फोडण्याचा प्रयत्न करतात. हे एकतेचे आणि बंधुत्वाचे प्रतीक आहे.

यात्रेचा संदेश: ही यात्रा आपल्याला सांगते की भक्ती केवळ पूजा-अर्चा करण्यापुरती मर्यादित नाही, तर ती एक जीवनशैली आहे, जी प्रेम आणि समर्पणाने जगली जाते. गुलाबाचे फूल या प्रेम आणि समर्पणाचे सर्वात सुंदर प्रतीक आहे. 🌹🙏

२. नार्वे, गोवा: सप्तकोटीश्वर मंदिराची गोकुळाष्टमी महायात्रा 🥥
गोवा आपल्या सौंदर्यासाठी आणि धार्मिक परंपरांसाठी ओळखला जातो. येथील नार्वे गाव, जिथे प्रसिद्ध सप्तकोटीश्वर मंदिर आहे, गोकुळाष्टमीच्या निमित्ताने एका भव्य महायात्रेचे आयोजन करते.

सप्तकोटीश्वर मंदिराचे महत्त्व: हे मंदिर भगवान शिवाला समर्पित आहे, परंतु येथे जन्माष्टमीचा उत्सवही मोठ्या थाटामाटात साजरा होतो. याचे कारण गोव्याची मिश्रित संस्कृती आणि धार्मिक समन्वय आहे, जिथे शिव आणि कृष्ण या दोघांचीही पूजा एकाच वेळी होते.

महायात्रेचा आरंभ: गोकुळाष्टमीच्या दिवशी सकाळपासूनच मंदिरात भक्तांची गर्दी जमा होऊ लागते. भगवान श्रीकृष्णाची सुंदर मूर्ती पालखीत सजवली जाते आणि मंदिराचे पुजारी वैदिक मंत्रांचे उच्चारण करत यात्रेचा शुभारंभ करतात.

नारळ आणि फुले: या यात्रेची एक खास गोष्ट म्हणजे भक्तगण नारळ आणि फुलांच्या माळा घेऊन चालतात. नारळ येथे पवित्रता, शुद्धता आणि समर्पणाचे प्रतीक आहे. भक्तगण नारळ फोडून आपल्या मनोकामना देवाला अर्पण करतात.

सांस्कृतिक कार्यक्रम: यात्रेसोबत लोकनृत्य, भजन आणि कीर्तन मंडळीही चालतात. पारंपरिक गोव्याचे संगीत आणि लोकनृत्याचे सादरीकरण केले जाते, जे या उत्सवात आणखी रंग भरते.

यात्रेचा सार: ही महायात्रा आपल्याला सांगते की भक्तीला कोणतीही सीमा नसते. जरी मंदिर शिवाचे असले तरी, भक्तीभावाने कृष्णाची पूजाही तेवढ्याच श्रद्धेने केली जाते. हे धार्मिक सहिष्णुता आणि एकतेचे प्रतीक आहे. 🥥🕉�

१० प्रमुख मुद्दे: भक्तीभावाने ओतप्रोत जन्माष्टमी
उत्सवाचे महत्त्व: जन्माष्टमी फक्त एक सण नाही, तर भगवान कृष्णाच्या जीवनदर्शनाला समजून घेण्याची एक संधी आहे.

भक्ती आणि समर्पण: या यात्रांमध्ये भक्तांचा अटूट भक्तीभाव आणि समर्पण पाहायला मिळते. 💖

सांस्कृतिक एकता: महाराष्ट्र आणि गोव्यातील या यात्रा प्रादेशिक संस्कृती आणि परंपरा दर्शवतात, ज्या भारतीय संस्कृतीला अधिक समृद्ध करतात. 🇮🇳

प्रतिकात्मकता: गुलाब (प्रेम) आणि नारळ (पवित्रता) यांसारखी प्रतीके या उत्सवाची खोली दर्शवतात. 🌹🥥

सामुदायिक सहभाग: हा सण संपूर्ण समुदायाला एकत्र आणतो, ज्यामुळे बंधुत्व आणि एकतेची भावना मजबूत होते. 🤝

परंपरांचे संरक्षण: या यात्रांच्या माध्यमातून आपल्या प्राचीन परंपरा आणि लोककथा जिवंत राहतात.

आध्यात्मिक जागरण: हे उत्सव आपल्याला आपल्या आत दडलेली आध्यात्मिकता जागृत करण्याची संधी देतात. ✨

मनोरंजन आणि आनंद: दही-हंडी आणि लोकनृत्यासारखे कार्यक्रम या सणाला आनंदमय आणि मनोरंजक बनवतात. 🎉

नारी शक्तीचा सन्मान: या उत्सवांमध्ये राधा आणि गोपींची भूमिका महिलांचे महत्त्व दर्शवते.

जागतिक संदेश: कृष्णाच्या लीला आणि शिकवणी आजही आपल्याला जीवन जगण्याचा योग्य मार्ग दाखवतात. 🌍

🙏 इमोजी सारांश: जन्माष्टमी 🙏
जन्माष्टमीचा उत्सव ❤️ प्रेम, 🌹 गुलाब, 🥥 नारळ, ✨ आध्यात्मिकता, 🎶 संगीत, 💃 नृत्य, 🤝 एकता आणि 💖 भक्तीचा एक सुंदर संगम आहे. हे आपल्याला जीवनात प्रेम, आनंद आणि समर्पणाचे महत्त्व शिकवते. जय श्री कृष्णा! 🎉

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-15.08.2025-शुक्रवार.
===========================================