पर्युषण पर्वIरंभ-चतुर्थी पक्ष-जैन- पर्युषण पर्व: बुधवार, २० ऑगस्ट २०२५ पासून -

[Atul Kaviraje]

पर्युषण पर्वIरंभ-चतुर्थी पक्ष-जैन-

पर्युषण पर्व: बुधवार, २० ऑगस्ट २०२५ पासून सुरू-

आज, बुधवार, २० ऑगस्ट २०२५ रोजी, जैन समुदायाचा सर्वात पवित्र आणि महत्त्वाचा सण, पर्युषण पर्व, सुरू होत आहे. हा सण दरवर्षी भाद्रपद महिन्याच्या चतुर्थी पक्षापासून सुरू होतो. हा आठ दिवसांचा आत्म-शुद्धी, तपस्या आणि क्षमा करण्याचा सण आहे. या काळात जैन धर्माचे अनुयायी आपले मन, वचन आणि कर्म शुद्ध करण्याचा प्रयत्न करतात. हा सण आपल्याला आंतरिक शांती आणि आध्यात्मिक प्रगतीकडे घेऊन जातो. 🙏

१. पर्युषण पर्वाचा अर्थ आणि महत्त्व
'पर्युषण' हा शब्द दोन शब्दांपासून बनलेला आहे: 'परि' (चारही बाजूंनी) आणि 'उषन' (राहणे किंवा जवळ असणे). याचा अर्थ आहे 'आत्म्याच्या जवळ राहणे'. हा तो काळ आहे जेव्हा जैन धर्माचे अनुयायी आपल्या आत्म्याच्या जवळ येतात, बाह्य जगाच्या मोहांपासून दूर राहतात आणि आत्म-चिंतनात लीन होतात.

आत्म-शुद्धी: या सणाचा मुख्य उद्देश आपल्या आत्म्याला शुद्ध करणे आहे. भक्त उपवास, ध्यान आणि तपस्येद्वारे आपल्या इंद्रियांवर नियंत्रण मिळवतात.

दशलक्षण धर्म: दिगंबर जैन समुदायात हा सण दशलक्षण धर्म (दहा उत्तम गुण) म्हणून साजरा केला जातो: उत्तम क्षमा, मार्दव, आर्जव, सत्य, शौच, संयम, तप, त्याग, आकिंचन्य आणि ब्रह्मचर्य.

संयम आणि त्याग: या काळात लोक भौतिक सुखांचा त्याग करून साधे जीवन जगतात.

क्षमापना: पर्युषणची सांगता क्षमापना दिवसाने (क्षमावाणी) होते, जेव्हा लोक "मिच्छामी दुक्कडम्" असे म्हणून एकमेकांची माफी मागतात.

२. सणाचे प्रमुख १० मुद्दे
उपवास आणि तपस्या: या काळात अनेक जैन अनुयायी आठ दिवस उपवास करतात, ज्याला 'अठाई' म्हणतात. काही लोक त्यापेक्षा जास्त दिवसही तपस्या करतात. 🧘

सामायिक: हा एक आध्यात्मिक अभ्यास आहे, ज्यात एका विशिष्ट वेळेसाठी व्यक्ती बाह्य विचारांपासून मुक्त होऊन एकाग्रतेने ध्यान करते.

प्रतिक्रमण: हा सणादरम्यान केला जाणारा एक महत्त्वाचा धार्मिक विधी आहे, ज्यात व्यक्ती आपल्या मागील पापांसाठी आणि चुकांसाठी पश्चात्ताप करते.

स्वाध्याय: या सणात जैन धर्माच्या शास्त्रांचे अध्ययन आणि वाचन केले जाते, ज्यामुळे ज्ञानात वाढ होते. 📖

क्षमा: या सणाचा शेवटचा दिवस माफी मागण्याचा आणि देण्याचा असतो. हे आपल्याला शिकवते की क्षमा हाच सर्वात मोठा धर्म आहे.

अहिंसेचे पालन: पर्युषणच्या काळात अहिंसेवर विशेष भर दिला जातो. लोक कोणत्याही जीवाला हानी न पोहोचवण्याचा संकल्प करतात. 🕊�

साधे भोजन: या काळात लोक कांदा, लसूण आणि मूळ असलेल्या भाज्या खात नाहीत, जेणेकरून सूक्ष्म जीवांनाही नुकसान होऊ नये.

मंदिरांमध्ये प्रवचन: जैन मंदिरांमध्ये धार्मिक प्रवचन आणि कथा आयोजित केल्या जातात, ज्यात जैन मुनी आणि साधू-साध्वी भक्तांना योग्य मार्ग दाखवतात.

आकिंचन्य धर्म: हा सण आपल्याला धन-संपत्ती आणि भौतिक वस्तूंवरील आसक्ती सोडण्याची शिकवण देतो. 💰➡️🧘

संसार त्यागाची भावना: हा सण आपल्याला शिकवतो की जीवन तात्पुरते आहे आणि आपल्याला मोक्षाच्या मार्गावर चालले पाहिजे.

३. पर्युषणचा संदेश
पर्युषण पर्व आपल्याला शिकवतो की खरे सुख बाह्य वस्तूंमध्ये नाही, तर आंतरिक शांती आणि आध्यात्मिक शुद्धीमध्ये आहे. हा आपल्याला प्रेम, करुणा आणि क्षमेचे महत्त्व समजावून सांगतो. "मिच्छामी दुक्कडम्" चा भाव केवळ शब्दांपुरता मर्यादित नसावा, तर तो आपल्या हृदयातून यायला हवा. हा सण आपल्याला आपल्या आत्म्याला शुद्ध करण्याची आणि एक चांगला माणूस बनण्याची संधी देतो. 🙏

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-20.08.2025-बुधवार.
===========================================