एस. जयशंकर (S. Jaishankar): २२ ऑगस्ट १९५५ - भारताचे परराष्ट्र मंत्री-1-

[Atul Kaviraje]

एस. जयशंकर (S. Jaishankar): २२ ऑगस्ट १९५५ - भारताचे परराष्ट्र मंत्री आणि माजी परराष्ट्र सचिव.

एस. जयशंकर: भारताचे परराष्ट्र धोरणाचे शिल्पकार - एक विस्तृत लेख-

जन्मदिनांक: २२ ऑगस्ट १९५५ 🎂

परिचय:
एस. जयशंकर, ज्यांचे पूर्ण नाव सुब्रह्मण्यम जयशंकर आहे, हे सध्या भारताचे परराष्ट्र मंत्री म्हणून कार्यरत आहेत. त्यांच्याकडे भारताच्या परराष्ट्र धोरणाला नवी दिशा देण्याचे आणि जागतिक स्तरावर भारताची प्रतिमा उंचावण्याचे श्रेय जाते. एक अनुभवी मुत्सद्दी आणि माजी परराष्ट्र सचिव म्हणून, त्यांनी भारताच्या आंतरराष्ट्रीय संबंधांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे. त्यांचा जन्म २२ ऑगस्ट १९५५ रोजी झाला, आणि तेव्हापासून त्यांच्या आयुष्याचा प्रवास भारताच्या सेवेत समर्पित राहिला आहे. 🇮🇳🌍

१. प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण: मुत्सद्देगिरीचा पाया 📚🎓
एस. जयशंकर यांचा जन्म २२ ऑगस्ट १९५५ रोजी नवी दिल्ली येथे झाला. त्यांचे वडील के. सुब्रह्मण्यम हे एक प्रसिद्ध धोरणात्मक विश्लेषक आणि नावाजलेले नोकरशहा होते. या कौटुंबिक पार्श्वभूमीने जयशंकर यांच्यावर लहानपणापासूनच आंतरराष्ट्रीय संबंध आणि धोरणात्मक विचारांचे संस्कार घडवले. त्यांनी दिल्लीच्या सेंट स्टीफन्स कॉलेजमधून रसायनशास्त्रात पदवी प्राप्त केली. त्यानंतर त्यांनी जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठातून (JNU) राज्यशास्त्र विषयात एम.ए., एम.फिल. आणि आंतरराष्ट्रीय संबंधांमध्ये पीएच.डी. संपादन केली. त्यांच्या या सखोल शैक्षणिक पायामुळे त्यांना जागतिक घडामोडी आणि राजकारणाची उत्तम जाण मिळाली, जी त्यांच्या पुढील मुत्सद्देगिरीच्या कारकिर्दीत अत्यंत उपयुक्त ठरली.

२. भारतीय परराष्ट्र सेवेतील प्रवेश आणि प्रारंभिक कारकीर्द: अनुभवाची शिदोरी 💼
१९७७ मध्ये एस. जयशंकर यांनी भारतीय परराष्ट्र सेवेत (IFS) प्रवेश केला. त्यांच्या कारकिर्दीची सुरुवात मॉस्को येथील भारतीय दूतावासात झाली, जिथे त्यांनी रशियन भाषा शिकली आणि सोव्हिएत युनियनच्या राजकारणाचा अभ्यास केला. त्यानंतर त्यांनी वॉशिंग्टन डी.सी. आणि कोलंबो येथेही सेवा बजावली. या प्रारंभिक काळात त्यांना विविध देशांच्या संस्कृती, राजकारण आणि आंतरराष्ट्रीय संबंधांचे प्रत्यक्ष अनुभव मिळाले, ज्यामुळे त्यांची मुत्सद्देगिरीची कौशल्ये विकसित झाली.

३. महत्त्वाच्या आंतरराष्ट्रीय नियुक्त्या: जागतिक व्यासपीठावर भारताचे प्रतिनिधित्व 🌐🤝
जयशंकर यांनी आपल्या कारकिर्दीत अनेक महत्त्वाच्या आंतरराष्ट्रीय पदांवर काम केले. त्यांनी चेक प्रजासत्ताकचे राजदूत, चीनचे राजदूत, अमेरिकेचे राजदूत आणि सिंगापूरचे उच्चायुक्त म्हणून भारताचे प्रतिनिधित्व केले.

चीनमध्ये राजदूत (२००९-२०१३): चीनमधील त्यांचे कार्य विशेष महत्त्वाचे होते. या काळात भारत-चीन संबंधांमध्ये अनेक चढ-उतार आले, परंतु जयशंकर यांनी दोन्ही देशांमधील संवाद कायम ठेवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांनी सीमा विवादांवर आणि आर्थिक सहकार्यावर लक्ष केंद्रित केले.

अमेरिकेत राजदूत (२०१३-२०१५): अमेरिकेत राजदूत असताना, त्यांनी भारत-अमेरिका संबंधांना नवी गती दिली. विशेषतः, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या पहिल्या अमेरिका भेटीचे यशस्वी नियोजन करण्यात त्यांचा मोलाचा वाटा होता, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील धोरणात्मक भागीदारी अधिक दृढ झाली.

४. परराष्ट्र सचिव म्हणून कार्यकाळ: धोरणात्मक निर्णय आणि अंमलबजावणी ✍️🏛�
२०१५ मध्ये एस. जयशंकर यांची भारताचे परराष्ट्र सचिव म्हणून नियुक्ती झाली. या पदावर ते जानेवारी २०१८ पर्यंत कार्यरत होते. परराष्ट्र सचिव म्हणून, त्यांनी भारताच्या परराष्ट्र धोरणाचे नियोजन आणि अंमलबजावणी यामध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली.

पॅरिस करार (२०१५): हवामान बदलावर झालेल्या पॅरिस कराराच्या वाटाघाटींमध्ये त्यांनी भारताची भूमिका प्रभावीपणे मांडली.

डोकलाम संघर्ष (२०१७): चीनसोबतच्या डोकलाम संघर्षाच्या वेळी त्यांनी मुत्सद्देगिरीने परिस्थिती हाताळण्यात आणि भारताची बाजू ठामपणे मांडण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांच्या अनुभवामुळे हा संघर्ष शांततेत सोडवता आला.

आंतरराष्ट्रीय सहकार्य: त्यांनी भारताच्या 'ऍक्ट ईस्ट' धोरणाला बळकटी दिली आणि आशियाई देशांशी संबंध सुधारण्यावर भर दिला.

५. परराष्ट्र मंत्री म्हणून नियुक्ती: नव्या युगाचे परराष्ट्र धोरण 🇮🇳✨
२०१९ च्या लोकसभा निवडणुकीनंतर, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी एस. जयशंकर यांना परराष्ट्र मंत्री म्हणून नियुक्त करून अनेकांना आश्चर्यचकित केले. हे एक ऐतिहासिक पाऊल होते, कारण एखाद्या माजी परराष्ट्र सचिवांना थेट कॅबिनेट मंत्रीपद देण्याची ही दुर्मिळ घटना होती. परराष्ट्र मंत्री म्हणून त्यांनी भारताच्या परराष्ट्र धोरणाला अधिक सक्रिय आणि दृढ केले आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-22.08.2025-शुक्रवार.
===========================================