संत सेना महाराज-संती सांगितले। तेचि तुम्हा निवेदिले-2-

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

        संत सेना महाराज-

३. "निरोप सांगता। कासया वागवावी चिंता।॥ ३ ॥"

अर्थ: दुसऱ्याचा निरोप सांगताना कसली चिंता बाळगावी?

विवेचन: ही ओळ त्यांच्या कर्तव्यनिष्ठेची आणि आत्मविश्वासाची खरी ओळख आहे. 'निरोप' म्हणजे इथे विठ्ठलाचा किंवा संतांनी दिलेला संदेश. संत सेना महाराज स्वतःला फक्त एक निरोप पोहोचवणारे दूत मानतात. ज्याप्रमाणे पोस्टमनला पत्रात काय लिहिले आहे याची चिंता नसते, तो फक्त ते पत्र योग्य ठिकाणी पोहोचवण्याचे कर्तव्य पार पाडतो; त्याचप्रमाणे सेना महाराजही स्वतःला परमात्म्याचा संदेशवाहक मानतात. या भूमिकेमुळे त्यांच्या मनातील सर्व चिंता आणि संकोच दूर झाले आहेत. त्यांना माहित आहे की ते स्वतःच्या शब्दांचे नव्हे, तर परमात्म्याच्या शब्दांचे प्रतिनिधित्व करत आहेत. यामुळे त्यांचे मन कोणत्याही प्रकारच्या लौकिक भीतीपासून मुक्त झाले आहे. त्यांच्यासाठी हे एक ईश्वरी कार्य आहे आणि ते ते निष्ठेने पार पाडत आहेत.

४. "सेना आहे शरणागता। विठोबारायाचा दूत ॥ ४ ॥"

अर्थ: सेना विठ्ठलाला शरण आला आहे आणि म्हणूनच तो विठ्ठलाचा दूत आहे.

विवेचन: या कडव्यात संत सेना महाराज आपली आध्यात्मिक ओळख आणि स्थान स्पष्ट करतात. 'सेना आहे शरणागता' हे वाक्य त्यांच्या नम्रतेचा आणि पूर्ण शरणागतीचा भाव दर्शवते. शरणागती म्हणजे स्वतःच्या अहंकाराचा त्याग करून पूर्णपणे ईश्वराच्या इच्छेला वाहून घेणे. जेव्हा एखादा भक्त पूर्णपणे शरण जातो, तेव्हा ईश्वर त्याच्या माध्यमातून कार्य करतो. म्हणूनच, सेना महाराज पुढच्याच ओळीत स्वतःला 'विठोबारायाचा दूत' म्हणवतात. दूत म्हणजे ज्याच्या माध्यमातून राजा आपला संदेश पाठवतो. सेना महाराज स्वतःला विठ्ठलाचा दूत मानून, आपल्या वाणीतून येणारे शब्द हे विठ्ठलाचेच आहेत असा विश्वास प्रकट करतात. ही केवळ एक उपाधी नाही, तर ती त्यांच्या सिद्धीचा आणि आध्यात्मिक अनुभूतीचा परिणाम आहे. हे कडवे त्यांच्या संपूर्ण आयुष्याचा आणि संतत्वाचा सार आहे - ते स्वतःच्या स्वतंत्र अस्तित्वाचा त्याग करून, ईश्वराच्या सेवेत विलीन झाले आहेत.

निष्कर्ष आणि समारोप (Nishkarsha)
संत सेना महाराजांचा हा अभंग त्यांच्या निस्सीम भक्ती, निडरता आणि कर्तव्यनिष्ठेचा उत्कृष्ट आविष्कार आहे. या चार ओळींच्या माध्यमातून त्यांनी अत्यंत गहन विचार मांडला आहे. ते स्वतःला कोणत्याही प्रकारचा 'गुरु' किंवा 'उपदेशक' मानत नाहीत, तर केवळ संतपरंपरेने आणि प्रत्यक्ष विठ्ठलाने दिलेल्या ज्ञानाचे 'दूत' मानतात. या भूमिकेमुळे त्यांच्या वाणीत एक प्रकारचा आत्मविश्वास आणि प्रामाणिकता येते. त्यांना लोक काय म्हणतील याची पर्वा नाही, कारण ते लोकांचे नव्हे, तर विठ्ठलाचे कार्य करत आहेत. हा अभंग आपल्याला हे शिकवतो की जेव्हा आपण आपल्या कार्याला ईश्वरी कार्य मानतो, तेव्हा त्यात येणाऱ्या सर्व अडचणी आणि भीती दूर होतात आणि आपण आपले कर्तव्य पूर्ण श्रद्धेने आणि निडरतेने पार पाडू शकतो. संत सेना महाराजांची ही शिकवण आजही आपल्यासाठी अत्यंत प्रेरणादायी आहे.

(संत सेना अ० क्र०४६)

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-24.08.2025-रविवार.
===========================================