संत सेना महाराज-प्रपंचामाजी भार्या गुणवंत। असता पातीव्रत्य धन्य येथे-2

[Atul Kaviraje]

                          "संत चरित्र"
                         ------------

        संत सेना महाराज-

🔹 दुसरा कडवा:

"पती हा उद्योगी परमार्थ आवडी। उभयता जोडी सुख वाढी॥"

➤ अर्थ:

पती जर उद्योगी (कष्ट करणारा), आणि परमार्थात (आध्यात्मिक मार्गावर) रुची असलेला असेल, तर पत्नी-पती या दोघांची जोडी ही एकमेकांची उन्नती करते आणि त्यांचं जीवन समृद्ध, सुखी होतं.

➤ सखोल विवेचन:

संत सेने महाराजांनी गृहस्थ पुरुषासाठी दोन अत्यंत आवश्यक गुण इथे सांगितले –

उद्योगीपणा – म्हणजे मेहनतीने संसार चालवणे.

परमार्थ आवड – म्हणजे अध्यात्माचा आधार असलेलं जीवन.

फक्त पैसे कमवणं हे जीवनाचं अंतिम उद्दिष्ट नाही. ते जास्त महत्त्वाचं होतं जेव्हा त्या पैशामागे धर्म आणि सेवा याची जोड असते.
पती जर परमेश्वराच्या नामात, भक्तीत आणि सदाचारात रुची ठेवतो, तर तो संपूर्ण घराला सन्मार्ग दाखवतो.
पत्नीच्या गुणांनी आणि पतीच्या धर्मनिष्ठ जीवनाने ही जोडी एकमेकांची पूरक होते. आणि अशा घरात सुख, शांती आणि समाधान वसतं.

✳️ उदाहरण:

शिवाजी महाराजांचे वडील शहाजीराजे आणि आई जिजाबाई हे या अभंगातील मूर्तिमंत उदाहरण आहेत. शहाजी राजा कर्तव्यदक्ष आणि पराक्रमी होते, तर जिजामाता ही धर्मनिष्ठ, पवित्र आणि गुणवती स्त्री होती. त्यांचं संगोपन हे शिवाजी महाराजांसारख्या विभूतीसाठी कारणीभूत ठरलं.

🔷 समारोप (Samarop):

संत सेने महाराजांनी या अभंगात गृहस्थ धर्माचा सर्वोच्च आदर्श मांडला आहे. संतांचं जीवन म्हणजे संन्यास नव्हे, तर प्रपंच आणि परमार्थ यांची सांगड आहे.
गुणवती पत्नी आणि धर्मशील, उद्यमी पती ही एक आदर्श जोडगोळी असते, जी समाजासाठी प्रेरणादायक ठरते.

🔷 निष्कर्ष (Nishkarsha):

सुखी संसार म्हणजे केवळ ऐहिक सुख नसून त्यामध्ये आध्यात्मिक मूल्यांचा समावेश असणे अत्यंत गरजेचे आहे.
पत्नीचे गुण, आणि पतीचा धर्माभिमुख उद्योग, ही दोन्ही तत्त्वे एकत्र आल्यास घरचं वातावरण 'पंढरी'सारखं निर्मळ आणि संतोषदायक होतं.
हा अभंग आपल्याला शिकवतो की, सद्गुण, निष्ठा, धर्म, आणि परिश्रम – हीच गृहस्थाश्रमाची खरी संपत्ती आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-25.08.2025-सोमवार.
===========================================