डॉ. के. कस्तुरीरंगन: भारताच्या अंतराळ प्रवासाचे शिल्पकार 🚀🌌🇮🇳-2-🧑‍🔬🚀🌌🇮

[Atul Kaviraje]

कस्तुरी रंगन (K. Kasturirangan): २८ ऑगस्ट १९४० - प्रसिद्ध भारतीय अंतराळ शास्त्रज्ञ, भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) चे माजी अध्यक्ष.

डॉ. के. कस्तुरीरंगन: भारताच्या अंतराळ प्रवासाचे शिल्पकार 🚀🌌🇮🇳-

७. पुरस्कार आणि सन्मान: राष्ट्राचा गौरव (Awards and Honors: Pride of the Nation) 🏆🏅
डॉ. कस्तुरीरंगन यांच्या अतुलनीय योगदानाबद्दल त्यांना अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले आहे. त्यांना भारताच्या सर्वोच्च नागरी पुरस्कारांपैकी एक असलेल्या पद्मविभूषण (२०००), पद्मभूषण (१९९२) आणि पद्मश्री (१९८२) या पुरस्कारांनी गौरवण्यात आले आहे. याशिवाय, त्यांना फ्रेंच सरकारने 'ऑर्डर ऑफ द लीजन ऑफ ऑनर' (Order of the Legion of Honour) आणि रशियन सरकारने 'ऑर्डर ऑफ फ्रेंडशिप' (Order of Friendship) यांसारख्या आंतरराष्ट्रीय पुरस्कारांनीही सन्मानित केले आहे. हे पुरस्कार त्यांच्या कार्याची आणि जागतिक स्तरावरील त्यांच्या योगदानाची साक्ष देतात.

८. कस्तुरीरंगन यांचा दृष्टिकोन आणि वारसा: प्रेरणादायी व्यक्तिमत्त्व (Kasturirangan's Vision and Legacy: Inspiring Personality) ✨🌌
डॉ. कस्तुरीरंगन यांनी नेहमीच भारताला अंतराळ तंत्रज्ञानात आत्मनिर्भर बनवण्याचे स्वप्न पाहिले. त्यांचा दृष्टिकोन केवळ उपग्रह प्रक्षेपित करण्यापुरता मर्यादित नव्हता, तर अंतराळ विज्ञानाचा उपयोग सामान्य माणसाच्या जीवनात सुधारणा घडवण्यासाठी कसा करता येईल यावर त्यांचा भर होता. त्यांनी तरुण पिढीला विज्ञान आणि संशोधनाकडे आकर्षित करण्यासाठी अथक प्रयत्न केले. त्यांचा वारसा हा केवळ इस्रोच्या यशस्वी मोहिमांमध्येच नाही, तर त्यांनी निर्माण केलेल्या वैज्ञानिक संस्कृतीमध्ये आणि भावी पिढ्यांसाठी घालून दिलेल्या आदर्शामध्ये आहे. ते खऱ्या अर्थाने एक दूरदृष्टीचे नेते आणि प्रेरक व्यक्तिमत्त्व आहेत.

९. २८ ऑगस्टचे महत्त्व: स्मरणाचा दिवस (Significance of August 28: Day of Remembrance) 🗓�🙏
२८ ऑगस्ट हा दिवस डॉ. के. कस्तुरीरंगन यांच्या जयंतीनिमित्त साजरा केला जातो. हा दिवस आपल्याला त्यांच्या महान कार्याची आणि भारताच्या वैज्ञानिक प्रगतीतील त्यांच्या अमूल्य योगदानाची आठवण करून देतो. हा दिवस केवळ एका व्यक्तीचा वाढदिवस नसून, तो भारताच्या अंतराळ स्वप्नांना पंख देणाऱ्या एका शिल्पकाराच्या योगदानाला सलाम करण्याचा दिवस आहे. या दिवशी आपण त्यांच्या दूरदृष्टीचे आणि देशाला विज्ञान आणि शिक्षणात पुढे नेण्याच्या त्यांच्या प्रयत्नांचे स्मरण करतो.

१०. निष्कर्ष आणि समारोप: एक चिरंतन प्रेरणा (Conclusion and Summary: An Everlasting Inspiration) 💫🇮🇳
डॉ. के. कस्तुरीरंगन हे केवळ एक शास्त्रज्ञ नव्हते, तर ते एक दूरदृष्टीचे नेते, एक कुशल प्रशासक आणि एक महान शिक्षक होते. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने अंतराळ क्षेत्रात अभूतपूर्व प्रगती केली आणि जागतिक स्तरावर आपली ओळख निर्माण केली. त्यांचे शैक्षणिक धोरणांवरील कार्य हे त्यांच्या समाजाप्रती असलेल्या बांधिलकीचे प्रतीक आहे. त्यांचे जीवन आणि कार्य हे प्रत्येक भारतीयासाठी, विशेषतः तरुण पिढीसाठी एक प्रेरणास्रोत आहे. डॉ. कस्तुरीरंगन यांचे नाव भारताच्या वैज्ञानिक इतिहासात सुवर्ण अक्षरांनी कोरले जाईल आणि ते नेहमीच आपल्याला ज्ञानाच्या आणि प्रगतीच्या मार्गावर चालण्याची प्रेरणा देत राहतील.

माइंड मॅप चार्ट (Mind Map Chart):-

डॉ. के. कस्तुरीरंगन

परिचय

जन्म: २८ ऑगस्ट १९४०

प्रसिद्ध भारतीय अंतराळ शास्त्रज्ञ

इस्रोचे माजी अध्यक्ष (१९९४-२००३)

दूरदृष्टीचे नेते

प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण

जन्म: एर्नाकुलम, केरळ

शिक्षण: मुंबई विद्यापीठ (भौतिकशास्त्र, गणित), MIT (Ph.D. खगोलशास्त्र)

ज्ञानाची भूक

इस्रोमधील योगदान

१९७१ मध्ये इस्रोमध्ये प्रवेश

एक्स-रे/गामा-रे खगोलशास्त्र

APPLE उपग्रहात महत्त्वाची भूमिका

अध्यक्षपदाची धुरा (१९९४-२००३)

PSLV चा विकास

GSLV चे प्रारंभिक टप्पे

IRS उपग्रहांचा विस्तार

आत्मनिर्भरतेवर भर

महत्वाचे प्रकल्प आणि यश

PSLV ची विश्वासार्हता

GSLV ची क्षमता वाढ

IRS चा सामाजिक उपयोग (कृषी, हवामान)

शैक्षणिक आणि संशोधन क्षेत्रातील कार्य

नियोजन आयोगाचे सदस्य

राज्यसभेचे सदस्य

राष्ट्रीय शिक्षण धोरण २०२० मसुदा समितीचे अध्यक्ष

पुरस्कार आणि सन्मान

पद्मश्री (१९८२)

पद्मभूषण (१९९२)

पद्मविभूषण (२०००)

आंतरराष्ट्रीय सन्मान (फ्रान्स, रशिया)

दृष्टिकोन आणि वारसा

अंतराळात आत्मनिर्भरता

तंत्रज्ञानाचा सामाजिक उपयोग

वैज्ञानिक संस्कृतीचा विकास

प्रेरणास्रोत

२८ ऑगस्टचे महत्त्व

जयंतीचा दिवस

कार्याचे स्मरण

वैज्ञानिक प्रगतीला सलाम

निष्कर्ष आणि समारोप

अतुलनीय योगदान

दूरदृष्टीचे नेते, प्रशासक, शिक्षक

चिरंतन प्रेरणा

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-28.08.2025-गुरुवार.
===========================================