विश्वकोश: कॅन्सर (Cancer)-1-🏥❤️‍🩹🤝➡️💡

[Atul Kaviraje]

विश्वकोश: कॅन्सर (Cancer)-

कॅन्सर, ज्याला मराठीत कर्करोग असेही म्हणतात, हा पेशींच्या अनियंत्रित आणि असामान्य वाढीमुळे होणारा एक गंभीर रोग आहे. 🦠 सामान्यतः, आपल्या शरीरातील पेशी एका निश्चित क्रमाने वाढतात, विभाजित होतात आणि मरतात. परंतु कॅन्सरमध्ये, ही नैसर्गिक प्रक्रिया बाधित होते. या असामान्य पेशी गाठी (ट्यूमर) तयार करू शकतात आणि शरीराच्या इतर भागांमध्ये देखील पसरू शकतात, ज्याला मेटास्टॅसिस म्हणतात.

1. कॅन्सरचा परिचय आणि मूलभूत तत्त्वे
कॅन्सर हा एक अनुवांशिक रोग आहे, याचा अर्थ तो डीएनए (DNA) मधील बदलांमुळे होतो. 🧬 हे बदल पेशींना सामान्यपेक्षा वेगळ्या प्रकारे वागण्यास प्रवृत्त करतात.

असामान्य वाढ: पेशी अनियंत्रितपणे वाढतात आणि विभाजित होतात.

ट्यूमरची निर्मिती: या पेशी एकत्र येऊन एक पिंड किंवा गाठ (ट्यूमर) तयार करतात.

मेटास्टॅसिस: कॅन्सरच्या पेशी मूळ ठिकाणाहून तुटून रक्त किंवा लसीका प्रणालीद्वारे शरीराच्या दुसऱ्या भागांमध्ये पसरू शकतात.

इमोजी सारांश: 🔬🧬🔴➡️🤕

2. कॅन्सरचे प्रकार (Types of Cancer)
कॅन्सर शरीराच्या जवळजवळ कोणत्याही भागात होऊ शकतो. त्याचे काही प्रमुख प्रकार आहेत:

कार्सिनोमा (Carcinoma): सर्वात सामान्य प्रकार, जो त्वचा किंवा अंतर्गत अवयवांच्या थरामध्ये सुरू होतो. (उदा: फुफ्फुसांचा कॅन्सर 🫁, स्तनाचा कॅन्सर 🍈).

सारकोमा (Sarcoma): हाडांमध्ये, स्नायूंमध्ये किंवा संयोजी ऊतींमध्ये सुरू होतो.

ल्यूकेमिया (Leukemia): याला रक्ताचा कॅन्सर म्हणतात, जो अस्थिमज्जामध्ये सुरू होतो. 🩸

लिंफोमा (Lymphoma): लसीका प्रणालीवर परिणाम करतो.

मल्टिपल मायलोमा (Multiple Myeloma): हा प्लाझ्मा पेशींचा कॅन्सर आहे.

3. कॅन्सरची कारणे आणि जोखीम घटक (Causes and Risk Factors)
कॅन्सरची अनेक कारणे असू शकतात, ज्यापैकी काही नियंत्रित करता येतात:

जीवनशैली: धूम्रपान 🚬, मद्यपान 🍻, अस्वस्थ आहार आणि शारीरिक निष्क्रियता.

अनुवंशिकता: काही प्रकारचे कॅन्सर कुटुंबांमध्ये पिढ्यानपिढ्या चालतात.

पर्यावरण: प्रदूषण 🏭, हानिकारक रसायनांच्या (जसे की एस्बेस्टस) संपर्कात येणे.

संक्रमण: काही विषाणू (जसे की एचपीवी, हिपॅटायटीस बी) काही प्रकारच्या कॅन्सरला कारणीभूत ठरू शकतात.

वय: वाढत्या वयानुसार कॅन्सरचा धोका वाढतो. 👵👴

उदाहरण: धूम्रपान करणाऱ्या व्यक्तींमध्ये फुफ्फुसाच्या कॅन्सरचा धोका धूम्रपान न करणाऱ्यांच्या तुलनेत खूप जास्त असतो.

4. कॅन्सरची लक्षणे (Symptoms of Cancer)
कॅन्सरची लक्षणे त्याच्या प्रकार आणि स्थानावर अवलंबून असतात. काही सामान्य लक्षणे आहेत:

शरीरात नवीन गाठ किंवा सूज.

जखम बरी न होणे.

असामान्य रक्तस्राव.

सतत थकवा, वजन कमी होणे.

गिळताना त्रास होणे.

इशारा: ही लक्षणे इतर रोगांचीही असू शकतात, त्यामुळे डॉक्टरांचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे.

5. कॅन्सरचे निदान (Diagnosis of Cancer)
कॅन्सरचे लवकर निदान उपचारासाठी खूप मदत करते.

शारीरिक तपासणी: डॉक्टर गाठी तपासतात.

बायोप्सी: संशयित ऊतींचा लहान तुकडा घेऊन तपासणी केली जाते. हे कॅन्सरचे सर्वात विश्वसनीय निदान आहे.

इमेजिंग चाचण्या: एक्स-रे, सीटी स्कॅन 🩻, एमआरआय आणि पीईटी स्कॅन.

रक्त तपासणी: रक्तातील काही कॅन्सर मार्करची तपासणी केली जाते.

इमोजी सारांश: 🏥❤️�🩹🤝➡️💡

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-03.09.2025-बुधवार.
===========================================