भाद्रपद पौर्णिमा: भक्ती, दान आणि उपवासाचा महापर्व-

[Atul Kaviraje]

भाद्रपद पौर्णिमा-

भाद्रपद पौर्णिमेचा लेख-

भाद्रपद पौर्णिमा: भक्ती, दान आणि उपवासाचा महापर्व-

भाद्रपद महिन्यातील पौर्णिमा, ज्याला भाद्रपद पौर्णिमा असेही म्हणतात, हिंदू धर्मात एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण आणि पवित्र तिथी आहे. ही तिथी अनेक कारणांमुळे विशेष आहे, ज्यात पितृ पक्षाची सुरुवात, व्रत-उपवासाचे महत्त्व आणि भगवान सत्यनारायणाची पूजा समाविष्ट आहे. या दिवशी भक्ती आणि श्रद्धेने केलेली कार्ये विशेष फलदायी मानली जातात.

1. भाद्रपद पौर्णिमेचे धार्मिक महत्त्व
भाद्रपद पौर्णिमेला पौर्णिमा श्राद्ध म्हणूनही ओळखले जाते कारण याच दिवशी पितृ पक्षाची सुरुवात होते. या दिवशी पितरांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी श्राद्ध कर्म, तर्पण आणि पिंडदान केले जाते. असे मानले जाते की, या दिवशी केलेले दान आणि पुण्यकर्म पितरांना मोक्ष प्रदान करते.

2. सत्यनारायण व्रताचे महत्त्व
या दिवशी भगवान विष्णूच्या सत्यनारायण रूपाची पूजा आणि कथा करण्याचे विशेष महत्त्व आहे. सत्यनारायण कथेमध्ये जीवनातील सत्य आणि धर्माचे सार दडलेले आहे. व्रत करणारे भक्त कथा ऐकतात, प्रसाद ग्रहण करतात आणि सुख-समृद्धीची कामना करतात. हे व्रत जीवनात सुख, शांती आणि समृद्धी आणते. 🏡💰

3. देवी लक्ष्मीची पूजा
पौर्णिमेच्या रात्री देवी लक्ष्मीची पूजा करणे देखील शुभ मानले जाते. भक्त माता लक्ष्मीला प्रसन्न करण्यासाठी विशेष विधी करतात. असे मानले जाते की, या दिवशी माता लक्ष्मी पृथ्वीवर येते आणि भक्तांना धन-धान्याचे आशीर्वाद देते. 💰✨

4. पौर्णिमा आणि चंद्र दर्शन
या रात्री चंद्र आपल्या पूर्ण कलांनी उदय होतो. चंद्र दर्शन आणि चंद्रदेवाची पूजा केल्याने मनाला शांती आणि शीतलता मिळते. या दिवशी चंद्राच्या प्रकाशात खीर बनवून तिचा भोग लावण्याची आणि खाण्याची परंपरा आहे, ज्यामुळे आरोग्य लाभ होतो. 🌕🙏

5. भाद्रपद पौर्णिमेचे विधी
या दिवशी सकाळी लवकर ब्रह्म मुहूर्तावर उठून गंगा किंवा कोणत्याही पवित्र नदीत स्नान करण्याचे विशेष महत्त्व आहे. जर नदीत स्नान करणे शक्य नसेल तर घरीच पाण्यात गंगाजल मिसळून स्नान करता येते. 🚿🌊

पितृ तर्पण: स्नानानंतर पितरांसाठी तर्पण आणि पिंडदान केले जाते.

सत्यनारायण कथा: संध्याकाळी भगवान सत्यनारायणाची कथा आणि पूजेचे आयोजन होते.

दान-पुण्य: या दिवशी गरीब आणि ब्राह्मणांना दान देणे अत्यंत पुण्याईचे कार्य मानले जाते. 🍚 दानात अन्न, वस्त्र आणि धन दिले जाते.

6. भाद्रपद पौर्णिमेला दानाचे महत्त्व
दानाला हिंदू धर्मात एक महान कार्य मानले गेले आहे. या दिवशी केलेले दान अनेक पटींनी फल देते. 🎁

अन्न दान: भुकेल्याला भोजन देणे.

वस्त्र दान: गरजूंना कपडे देणे.

गो दान: गाय दान करणे सर्वात मोठे दान मानले जाते. 🐄

तीळ आणि जल दान: पितरांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी तीळ आणि जल दान केले जाते.

7. पौर्णिमा व्रत आणि भोजन
भाद्रपद पौर्णिमेचे व्रत करणारे भक्त अन्नाचा त्याग करतात आणि फक्त फलाहार ग्रहण करतात. 🍎 या व्रतामुळे शरीर आणि मन दोन्ही शुद्ध होते. व्रतानंतर संध्याकाळी चंद्राला अर्घ्य देऊन व्रताचे पारण केले जाते.

8. पौर्णिमा आणि चंद्रग्रहणाचा प्रभाव
कधीकधी पौर्णिमेच्या दिवशी चंद्रग्रहण देखील होते, ज्यामुळे त्याचे महत्त्व आणखी वाढते. चंद्रग्रहणादरम्यान शुभ कार्य वर्जित असतात, परंतु ग्रहणांनंतर दान आणि स्नानाचे विशेष महत्त्व असते. 🌑

9. भक्ती आणि उदाहरणे
या दिवशी भक्त आपल्या मनात भक्ती आणि श्रद्धेची भावना धारण करतात. उदाहरणार्थ, एक भक्त सकाळी लवकर उठून स्नान करतो, पूजा-पाठ करतो, आणि नंतर गरिबांना भोजन देतो. हे कार्य त्याच्या मनाला शांती आणि समाधान देते. 🙏

10. भाद्रपद पौर्णिमेचे सामाजिक महत्त्व
ही तिथी आपल्याला आपल्या पूर्वजांना आठवण्याचा आणि समाजाप्रती आपली कर्तव्ये निभावण्याची संधी देते. ही आपल्याला दान, दया आणि करुणा यांसारख्या मूल्यांना स्वीकारण्याची प्रेरणा देते. 🤝

मराठी सारांश (Marathi Summary)
भाद्रपद पौर्णिमा: धार्मिक महत्त्व 🕉�, पितृ तर्पण 💧, सत्यनारायण पूजा 🙏, दान-पुण्य 🎁, चंद्र दर्शन 🌕, भक्ती 😊. हा दिवस पूर्वजांचा सन्मान करण्याचा आणि समाजाची सेवा करण्याचा दिवस आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-07.09.2025-रविवार.
===========================================