कर्म-'कर्माचा सार'-

[Atul Kaviraje]

मराठी विश्वकोश: कर्म-

कर्म: हिंदू धर्म आणि बौद्ध धर्मात, व्यक्तीच्या कार्यांचा योग जो त्याच्या नशिबाचे निर्धारण करतो. 🙏-

'कर्माचा सार'-

1. पहिली ओळ
कर्म आहे जीवन, कर्म आहे सार,
जसे पेराल, तसे उगवेल.
चांगल्या कामांनी, होवो कल्याण,
वाईट कर्मांनी, दुःखाचे चिन्ह.

अर्थ: ही ओळ कर्माच्या मूळ सिद्धांताचे वर्णन करते की आपल्या कार्यांचा थेट परिणाम आपल्या जीवनावर होतो.

2. दुसरी ओळ
हातांनी जे पेराल, मनाने जे विचाराल,
वाणीने जे बोलाल, तेच तुम्ही मिळवाल.
क्रिया आणि प्रतिक्रिया, चा हा आहे नियम,
हेच आहे जगाचे, खरे प्रेम.

अर्थ: या ओळीत कर्माच्या तीन प्रकारांचे (शारीरिक, मानसिक, आणि तोंडी) वर्णन आहे आणि हे सांगते की हा एक सार्वभौमिक नियम आहे.

3. तिसरी ओळ
प्रारब्ध आहे जे, या जीवनाचे फळ,
संचित कर्मांचे, हे आहे प्रतिफळ.
पण क्रियमाण कर्म, आहे तुझे बळ,
बनवतो आहेस तू, स्वतःचे उद्या.

अर्थ: ही ओळ कर्माच्या तिन्ही प्रकारांचे वर्णन करते आणि सांगते की आपण आपल्या वर्तमान कार्यांनी आपले भविष्य बनवू शकतो.

4. चौथी ओळ
पुनर्जन्माचे चक्र, आहे कर्माचा खेळ,
मुक्तीच्या मार्गात, नसो कोणताही अडथळा.
निष्काम कर्माने, होवो मेळ,
ईश्वरासोबत होवो, तुझा खरा मेळ.

अर्थ: या ओळीत पुनर्जन्माच्या चक्र आणि निष्काम कर्माच्या महत्त्वाचे वर्णन आहे, जो मुक्ती मिळवण्याचा मार्ग आहे.

5. पाचवी ओळ
बौद्ध धर्मही, हेच शिकवतो,
हेतूच कर्म, हे सांगतो.
चांगल्या हेतूने, पुण्य कमवतो,
वाईट हेतूने, पाप मिळवतो.

अर्थ: ही ओळ बौद्ध धर्मातील कर्माच्या संकल्पनेचे वर्णन करते, ज्यात हेतूंवर विशेष भर दिला जातो.

6. सहावी ओळ
नशीब नाही, फक्त कर्म आहे आमचे,
आम्हीच आहोत आमचे, नशिबाचे निर्माते.
जबाबदारीने, जीवनाला सजवा,
आणि मग बघा, कसे चमकतात तारे.

अर्थ: या ओळीत कर्म आणि नशिब यांच्यातील फरक सांगितला आहे आणि हे शिकवते की आपण आपल्या कार्यांच्या माध्यमातून आपले नशीब बनवू शकतो.

7. सातवी ओळ
चला सर्वजण मिळून, हे मान्य करू,
चांगल्या कर्मांचे, जीवनात ध्यान ठेवू.
दया आणि प्रेमाने, प्रत्येक क्षण जगू,
कर्मच आहे आमचा, खरा धर्म.

अर्थ: ही ओळ आपल्याला चांगली कर्मे करण्यास आणि दया आणि प्रेमाने जगण्याचा संदेश देते, कारण हाच आपल्या जीवनाचा खरा धर्म आहे.

--अतुल परब
--दिनांक-11.09.2025-गुरुवार.
===========================================