जॅक लाकान:-😵‍💫

[Atul Kaviraje]

जॅक लाकान: एक संक्षिप्त परिचय-

जॅक लाकान (Jacques Lacan) हे एक प्रभावशाली फ्रेंच मानसशास्त्रज्ञ आणि तत्त्वज्ञ होते, ज्यांनी सिग्मंड फ्रॉइडच्या सिद्धांतांना एक नवीन दिशा दिली. त्यांचे कार्य मानसशास्त्र, भाषाविज्ञान आणि तत्त्वज्ञान यांना जोडते. लाकान यांचा असा विश्वास होता की अचेतन (unconscious) ची रचना भाषेसारखी असते.

ते आरसा टप्प्याच्या (mirror stage) कल्पनेसाठी ओळखले जातात. ही अशी अवस्था आहे जिथे बाळ पहिल्यांदा आरशात स्वतःची प्रतिमा ओळखते. या क्षणी, बाळ एकात्मिक 'स्व' (self) ची भावना विकसित करते, परंतु हे 'स्व' बाह्य प्रतिमेवर आधारित असते, आंतरिक वास्तवावर नाही. 🪞

लाकान यांनी वास्तव (the Real), काल्पनिक (the Imaginary) आणि प्रतीकात्मक (the Symbolic) अशा तीन मुख्य श्रेणींचा प्रस्ताव मांडला.

काल्पनिक (the Imaginary): हे जगाबद्दलचे आपले प्रारंभिक, प्रतिमा-आधारित आकलन आहे. 👶

प्रतीकात्मक (the Symbolic): हे भाषा, संस्कृती आणि सामाजिक नियमांचे जग आहे. 💬

वास्तव (the Real): हे असे आहे जे भाषा आणि प्रतिमांच्या पलीकडचे आहे; ते असे आहे जे व्यक्त करता येत नाही. 😵�💫

लाकान यांचे असे मत होते की इच्छा (desire) ही नेहमी दुसऱ्याच्या इच्छेची नक्कल असते. आपल्याला जे हवे आहे, ते अनेकदा आपल्याला वाटते की दुसऱ्यांना आपल्याकडून हवे आहे, ज्यामुळे एक अंतहीन शोध सुरू होतो. हे त्यांच्या कार्याचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. 🤔

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.09.2025-शनिवार.
===========================================