श्री ज्ञानेश्वरी जयंती: ज्ञान-सूर्याच्या प्रकाशाचा उत्सव-13 सप्टेंबर 2025 शनिवार

[Atul Kaviraje]

श्री ज्ञानेश्वरी जयंती-

श्री ज्ञानेश्वरी जयंती: ज्ञान-सूर्याच्या प्रकाशाचा उत्सव-

तारीख: 13 सप्टेंबर 2025, शनिवार

1. श्री ज्ञानेश्वरी जयंतीचा परिचय 🙏

आज, 13 सप्टेंबर 2025, शनिवार रोजी आपण महान संत ज्ञानेश्वर महाराज यांची जयंती साजरी करत आहोत. हा दिवस केवळ महाराष्ट्रासाठीच नाही, तर संपूर्ण भारतातील आध्यात्मिक जगासाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे. ज्ञानेश्वरी जयंती ही श्री ज्ञानेश्वर महाराजांच्या जीवनाचा, त्यांच्या शिकवणींचा आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, त्यांच्या अमर ग्रंथ 'ज्ञानेश्वरी' चा उत्सव आहे. हा दिवस आपल्याला ज्ञान, भक्ती आणि वैराग्याच्या त्या त्रिवेणी संगमाची आठवण करून देतो, जे महाराजांनी आपल्या जीवनात साकारले.

2. ज्ञानेश्वर महाराजांचे जीवन 🕊�

ज्ञानेश्वर महाराजांचा जन्म 13व्या शतकात महाराष्ट्रातील पैठण शहराजवळ, आपेगावात झाला होता. त्यांनी खूप कमी वयातच आध्यात्मिक ज्ञान प्राप्त केले होते. त्यांच्या जीवनाचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य हे होते की त्यांनी वेद, उपनिषद आणि भगवद्गीतेचे गूढ ज्ञान सामान्य लोकांपर्यंत पोहोचवण्याचा संकल्प केला. त्यांच्या जीवनात अनेक चमत्कार घडले, जसे एका रेड्याकडून वेद वाचवणे आणि भिंत चालवून दाखवणे. हे चमत्कार त्यांच्या आध्यात्मिक शक्तीचे प्रतीक होते.

3. 'ज्ञानेश्वरी' ची रचना 📜

ज्ञानेश्वरी, ज्याला भावार्थदीपिका असेही म्हणतात, ज्ञानेश्वर महाराजांनी भगवद्गीतेवर लिहिलेली एक टीका (भाष्य) आहे. त्यांनी ती मराठी भाषेत लिहिली जेणेकरून सामान्य जनतेलाही गीतेचे गहन ज्ञान समजू शकेल. हा ग्रंथ केवळ एक टीका नाही, तर एक काव्यमय रचना आहे, ज्यात त्यांनी सोप्या आणि सुंदर भाषेत योग, भक्ती, कर्म आणि ज्ञानाचा अद्भुत समन्वय सादर केला आहे. 'ज्ञानेश्वरी' ला मराठी साहित्यातील एक अनमोल रत्न मानले जाते.

4. भक्ती आणि ज्ञानाचा संगम ✨

ज्ञानेश्वरी जयंती भक्ती आणि ज्ञानाच्या संगमाचे प्रतीक आहे. ज्ञानेश्वर महाराजांनी शिकवले की ज्ञान केवळ पंडितांपुरते मर्यादित नाही, तर ते भक्तीच्या माध्यमातूनच सार्थक होते. त्यांनी म्हटले, "ज्ञानदेवांचा अभंग हा ज्ञानाचा पाया आहे, आणि भक्ती हे त्यावरील कळस." म्हणजेच, ज्ञानाचा पाया अभंग आहे आणि भक्ती त्याचे शिखर आहे.

उदाहरण: ज्याप्रमाणे नदीचे पाणी केवळ ज्ञान आहे, पण जेव्हा ते सागराला मिळते, तेव्हा ते भक्ती बनते.

5. जयंतीचा उत्सव आणि विधी 🎉

ज्ञानेश्वरी जयंतीच्या निमित्ताने संपूर्ण महाराष्ट्रात आणि इतर ठिकाणी विविध कार्यक्रम आयोजित केले जातात:

ज्ञानेश्वरी पाठ: भक्तगण आपल्या घरांमध्ये आणि मंदिरांमध्ये 'ज्ञानेश्वरी' चा पाठ करतात.

भजन आणि कीर्तन: जागोजागी भजन-कीर्तन आणि भक्तिमय कार्यक्रमांचे आयोजन होते.

पालखी सोहळा: विशेषतः आळंदी आणि पैठण यांसारख्या ठिकाणी पालखी सोहळा (पालखी यात्रा) काढली जाते, ज्यात हजारो भक्त सहभागी होतात.

सत्संग आणि प्रवचन: संत आणि विद्वानांद्वारे महाराजांच्या जीवनावर आणि 'ज्ञानेश्वरी' च्या शिकवणींवर प्रवचने दिली जातात.

6. समाजावर परिणाम आणि शिकवण 🧑�🤝�🧑

ज्ञानेश्वर महाराजांच्या शिकवणींचा समाजावर खोल आणि lasting परिणाम झाला आहे.

भाषेचा सन्मान: त्यांनी मराठी भाषेला एक आध्यात्मिक आणि साहित्यिक प्रतिष्ठा दिली.

समतेचा संदेश: त्यांनी जात आणि वर्गाचे भेद मिटवण्याचा संदेश दिला.

आध्यात्मिक जागरूकता: त्यांनी सामान्य लोकांमध्ये आध्यात्मिक जागरूकता आणि भक्तीची भावना जागृत केली.

7. शनिवारचा विशेष योग 🗓�

या वर्षी ज्ञानेश्वरी जयंती शनिवारी येत आहे. शनिवार हा शनिदेवाचा दिवस आहे, जे कर्म आणि न्यायाचे देवता आहेत. हा योग या दिवसाचे महत्त्व आणखी वाढवतो. या दिवशी भक्ती, ज्ञान आणि चांगल्या कर्मांचा संगम होतो, ज्यामुळे व्यक्तीच्या जीवनात सुख, शांती आणि समृद्धी येते.

8. ज्ञानेश्वरी जयंतीचा संदेश 🕊�

ज्ञानेश्वरी जयंती आपल्याला हा संदेश देते की जीवनातील खरे सुख आणि शांती केवळ बाह्य सुख-सुविधांनी नाही, तर आंतरिक ज्ञान आणि भक्तीने मिळते. हे आपल्याला शिकवते की आपण आपल्या जीवनाला सार्थक बनवले पाहिजे आणि इतरांसाठी प्रेरणास्रोत बनले पाहिजे.

9. आजच्या काळात प्रासंगिकता 🧘

आजच्या धावपळीच्या जीवनात, जेव्हा माणूस ताण आणि अशांतीने ग्रासलेला आहे, तेव्हा ज्ञानेश्वरीची शिकवण अधिक प्रासंगिक ठरते. हे आपल्याला मनाची शांती, समाधान आणि आध्यात्मिक विकासाचा मार्ग दाखवते. हे आपल्याला शिकवते की आपण आपल्या जीवनातील आव्हानांचा सामना धैर्य आणि विश्वासाने कसा करावा.

10. निष्कर्ष 📝

श्री ज्ञानेश्वरी जयंती केवळ एका दिवसाचा उत्सव नाही, तर एक अशी यात्रा आहे जी आपल्याला आपल्या आत डोकावून पाहण्याची आणि आपल्या आध्यात्मिक स्वरूपाला ओळखण्याची संधी देते. हे आपल्याला ज्ञान-भक्तीच्या मार्गावर चालून एक चांगला माणूस बनण्याची प्रेरणा देते. चला, या पावन प्रसंगी आपण ज्ञानेश्वरीचे अमर ज्ञान आपल्या जीवनात उतरवण्याचा संकल्प करूया.

इमोजी सारांश: 🙏 ज्ञानेश्वर महाराज ✨ ज्ञान आणि भक्ती 📖 ज्ञानेश्वरी ग्रंथ 🕊� शांती आणि प्रेरणा ❤️ मानवतेचा संदेश

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-13.09.2025-शनिवार.
===========================================