मध्यअष्टमी श्राद्ध- अष्टमी श्राद्ध: भक्ती आणि श्रद्धेचा महापर्व-१४ सप्टेंबर-

[Atul Kaviraje]

अष्टमी श्राद्ध/मध्यअष्टमी श्राद्ध-

अष्टमी श्राद्ध: भक्ती आणि श्रद्धेचा महापर्व-

आज, रविवार, १४ सप्टेंबर, २०२५, पितृ पक्षातील अष्टमी आहे, ज्याला 'अष्टमी श्राद्ध' किंवा 'मध्यअष्टमी श्राद्ध' असेही म्हणतात. हा दिवस आपल्या पूर्वजांचे स्मरण आणि त्यांना श्रद्धांजली अर्पण करण्याचा एक विशेष दिवस आहे. पितृ पक्षात अष्टमी तिथीला विशेष महत्त्व आहे, कारण या दिवशी त्या सर्व पूर्वजांचे श्राद्ध केले जाते, ज्यांचे निधन अष्टमी तिथीला झाले होते, मग ती कोणत्याही पक्षाची असो.

श्राद्ध म्हणजे 'श्रद्धा' आणि 'आदर'. हा केवळ एक धार्मिक विधी नाही, तर आपल्या पूर्वजांप्रति कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा आणि त्यांच्या आत्म्याला शांती मिळवून देण्याचा एक पवित्र मार्ग आहे. असे मानले जाते की, श्राद्धाच्या माध्यमातून आपण पूर्वजांच्या ऋणातून मुक्त होतो आणि त्यांचे आशीर्वाद प्राप्त करतो, ज्यामुळे आपले जीवन सुख-समृद्धीने भरलेले होते. 🙏

अष्टमी श्राद्ध: १० प्रमुख मुद्दे

अष्टमी श्राद्धाचे महत्त्व:

हा दिवस विशेषतः त्या पूर्वजांसाठी समर्पित आहे, ज्यांचे निधन कोणत्याही महिन्याच्या अष्टमी तिथीला झाले आहे.

या दिवशी श्राद्ध केल्याने पूर्वजांच्या आत्म्याला शांती मिळते आणि ते प्रसन्न होऊन वंशजांना आशीर्वाद देतात.

या दिवशी पितृ दोष निवारणासाठी विशेष पूजा केली जाते.

श्राद्ध विधीची योग्य वेळ:

श्राद्ध नेहमी 'कुतुप' किंवा 'रोहिण' मुहूर्तात केले पाहिजे.

'कुतुप' मुहूर्त दुपारी १२:०० ते १२:४५ पर्यंत असतो.

या वेळी पिंडदान आणि तर्पण केल्याने त्याचे फळ अनंत पटीने वाढते.

पिंडदान आणि तर्पण:

पिंडदान: तांदूळ, तीळ, दूध आणि मध मिसळून बनवलेला 'पिंड' पूर्वजांना अर्पण केला जातो. 🥣

तर्पण: पाण्यात तीळ आणि फुले मिसळून पूर्वजांचे 'तर्पण' केले जाते. 💧

श्राद्धासाठी आवश्यक सामग्री:

साहित्य: तीळ, तांदूळ, दूध, मध, गंगाजल, फुले, कुश (दर्भ) इत्यादी.

भोजन: ब्राह्मण भोजन किंवा गरिबांना भोजन देण्यासाठी खीर, पुरी, आणि सात्विक जेवण तयार केले जाते. 🍚

ब्राह्मण भोजन:

श्राद्ध विधीनंतर, ब्राह्मणांना आदराने घरी बोलावून भोजन दिले जाते.

यामागे अशी श्रद्धा आहे की, ब्राह्मण भोजन केल्याने ते अन्न थेट पूर्वजांपर्यंत पोहोचते. 🧑�🤝�🧑

काकबली आणि गो ग्रास:

श्राद्धाच्या वेळी, पितरांना अर्पण केलेल्या अन्नाचा काही भाग कावळ्यांना (काकबली) आणि गाईला (गो ग्रास) दिला जातो.

कावळ्यांना यमदूतांचे प्रतीक मानले जाते, आणि गाईला पवित्र मानले जाते. 🕊�🐄

अष्टमी श्राद्धाचा संकल्प:

हे श्राद्ध 'मध्यअष्टमी श्राद्ध' म्हणूनही ओळखले जाते, कारण ते पितृ पक्षाच्या मध्यभागी येते.

या दिवशी केलेले श्राद्ध विशेष फलदायी मानले जाते.

कथा आणि दंतकथा:

असे मानले जाते की, महाभारत काळात भीष्म पितामह यांनी श्राद्धाचे महत्त्व सांगितले होते.

त्यांनी श्राद्ध हे पूर्वजांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी अत्यंत आवश्यक मानले होते.

आधुनिक काळातील श्राद्ध:

आजच्या काळात, श्राद्ध विधी कमी वेळेत आणि सोप्या पद्धतीने केले जातात.

अनेक लोक ब्राह्मण उपलब्ध नसल्यास, मंदिरात किंवा धार्मिक स्थळांवर भोजन दान करतात. 🙏

फळ आणि आशीर्वाद:

श्रद्धेने केलेल्या श्राद्धाने पूर्वज प्रसन्न होतात आणि वंशजांना दीर्घायुष्य, आरोग्य, धन आणि सुख-समृद्धीचा आशीर्वाद देतात.

हे केवळ एक विधी नाही, तर आपल्या संस्कृती आणि परंपरेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. 💖

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-14.09.2025-रविवार.
===========================================