जागतिक लोकशाही दिन: जनतेच्या शक्तीचा उत्सव-सोमवार, १५ सप्टेंबर, २०२५-🗳️⚖️🗺️🏫⛔

[Atul Kaviraje]

जIगतिक लोकशाही दिन-
आंतरराष्ट्रीय लोकशाही दिन-कारण-जागरूकता, फेडरल-

जागतिक लोकशाही दिन: जनतेच्या शक्तीचा उत्सव-

आज, सोमवार, १५ सप्टेंबर, २०२५, आपण संपूर्ण जगात 'जागतिक लोकशाही दिन' साजरा करत आहोत. हा दिवस लोकशाहीच्या तत्त्वांना प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि लोकांना हे आठवण करून देण्यासाठी एक महत्त्वाचा प्रसंग आहे की ते आपल्या शासनाच्या निर्मितीमध्ये किती महत्त्वाची भूमिका बजावतात. संयुक्त राष्ट्र महासभेने २००७ मध्ये हा दिवस साजरा करण्याची सुरुवात केली होती, ज्याचा उद्देश जगभरात लोकशाहीची मूल्ये मजबूत करणे हा होता. लोकशाहीचा अर्थ आहे 'जनतेचे, जनतेसाठी आणि जनतेद्वारे चालणारे शासन'। 🗳�

हा दिवस आपल्याला लोकशाहीसमोर उभ्या असलेल्या आव्हानांचीही आठवण करून देतो, जसे की असमानता, भ्रष्टाचार आणि निरंकुशता. हे आपल्याला जागरूक करते की, एक मजबूत आणि न्यायपूर्ण समाज तयार करण्यासाठी आपण सतत प्रयत्न करत राहिले पाहिजे.

जागतिक लोकशाही दिनाचे १० प्रमुख मुद्दे-

१. दिवसाचा उद्देश आणि महत्त्व:

जागतिक लोकशाही दिनाचा मुख्य उद्देश जगभरात लोकशाहीच्या मूल्यांना प्रोत्साहन देणे हा आहे.

हे लोकांना त्यांच्या हक्कांविषयी आणि जबाबदाऱ्यांविषयी जागरूक करते.

हा दिवस आपल्याला आठवण करून देतो की लोकशाही केवळ एक राजकीय प्रणाली नाही, तर ती एक जीवनशैली आहे.

२. लोकशाहीची मुख्य तत्त्वे:

समानता: सर्व नागरिक कायद्यासमोर समान आहेत. ⚖️

स्वतंत्रता: नागरिकांना आपले मत व्यक्त करण्याची आणि निवडणुकीत भाग घेण्याची स्वतंत्रता आहे.

जबाबदारी: सरकार जनतेच्या प्रति जबाबदार असते.

३. लोकशाहीचा इतिहास:

लोकशाहीची मुळे प्राचीन ग्रीसमध्ये आढळतात, जिथे 'डेमोस' (जनता) आणि 'क्रेटोस' (शासन) या शब्दांवरून 'डेमोक्रसी' हा शब्द तयार झाला.

आधुनिक लोकशाहीची सुरुवात १८व्या आणि १९व्या शतकात झाली, जेव्हा अनेक देशांमध्ये संवैधानिक सरकारे स्थापन झाली.

४. संघीय व्यवस्था:

संघीय व्यवस्था (Federalism) लोकशाहीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.

यामध्ये सत्तेची विभागणी केंद्र आणि राज्य सरकारांमध्ये केली जाते, ज्यामुळे सत्तेचे विकेंद्रीकरण होते.

उदाहरण: भारत, संयुक्त राज्य अमेरिका आणि जर्मनी यांसारख्या देशांमध्ये संघीय व्यवस्था आहे. 🗺�

५. लोकशाहीचे प्रकार:

प्रत्यक्ष लोकशाही: जिथे नागरिक थेट कायदे बनवतात (जसे प्राचीन ग्रीसमध्ये).

प्रतिनिधी लोकशाही: जिथे नागरिक आपल्या प्रतिनिधींना निवडतात, जे त्यांच्यासाठी कायदे बनवतात (जसे भारतात).

६. जागरूकता आणि शिक्षण:

हा दिवस लोकशाहीबद्दल जागरूकता पसरवण्यासाठी साजरा केला जातो.

शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये यावर चर्चा, वादविवाद आणि भाषण स्पर्धा आयोजित केल्या जातात. 🏫

७. लोकशाहीसमोरची आव्हाने:

भ्रष्टाचार: राजकीय भ्रष्टाचार लोकशाहीला कमजोर करतो.

असमानता: सामाजिक आणि आर्थिक असमानता लोकांना लोकशाही प्रक्रियांमध्ये भाग घेण्यापासून थांबवते.

माध्यमांचा गैरवापर: फेक न्यूज आणि अपप्रचार लोकशाहीसाठी धोकादायक आहेत. ⛔

८. नागरिकांची भूमिका:

लोकशाहीमध्ये नागरिकांची भूमिका खूप महत्त्वाची आहे.

प्रत्येक नागरिकांनी मतदान केले पाहिजे आणि सरकारच्या कार्यांवर लक्ष ठेवले पाहिजे. 🗳�

आपण आपल्या जबाबदाऱ्या समजून घेतल्या पाहिजेत आणि एका चांगल्या समाजाच्या निर्मितीमध्ये योगदान दिले पाहिजे.

९. जागतिक शांतता आणि लोकशाही:

लोकशाही देश साधारणपणे एकमेकांशी युद्ध करत नाहीत, ज्यामुळे जागतिक शांततेला प्रोत्साहन मिळते. 🕊�

लोकशाही मानवाधिकारांचे संरक्षण करते आणि संघर्षांना शांततेने सोडवण्याचा मार्ग प्रदान करते.

१०. लोकशाहीचे भविष्य:

लोकशाहीला मजबूत करण्यासाठी आपल्याला पारदर्शकता, न्याय आणि जबाबदारीला प्रोत्साहन द्यावे लागेल.

तंत्रज्ञानाचा योग्य वापर करून आपण लोकशाही प्रक्रिया अधिक सुलभ आणि समावेशक बनवू शकतो. 💻

हा दिवस आपल्याला एक मजबूत, न्यायपूर्ण आणि जिवंत लोकशाहीसाठी एकत्र काम करण्याचा संकल्प घेण्याची संधी देतो. ✊

इमोजी सारांश: 🗳�⚖️🗺�🏫⛔🕊�💻✊

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-15.09.2025-सोमवार.
===========================================