श्री रेणुकादेवी नवरात्र उत्सव, माहूर: भक्ती, श्रद्धा आणि शक्तीचे केंद्र-🙏🌺🕉️✨

[Atul Kaviraje]

श्री रेणुकादेवी नवरात्र उत्सव आरंभ-माहूर-

श्री रेणुकादेवी नवरात्र उत्सव, माहूर: भक्ती, श्रद्धा आणि शक्तीचे केंद्र-

श्री रेणुकादेवी नवरात्र उत्सव महाराष्ट्रातील नांदेड जिल्ह्यातील माहूर येथे असलेल्या श्री रेणुकादेवी शक्तिपीठात साजरा होणारा एक अत्यंत पवित्र आणि भव्य सण आहे. हा उत्सव विशेषतः शारदीय नवरात्रीच्या काळात आयोजित केला जातो, जेव्हा लाखो भाविक मा रेणुकादेवीच्या दर्शनासाठी येतात. हे शक्तिपीठ भारतातील साडेतीन शक्तिपीठांपैकी एक मानले जाते, ज्यामुळे त्याचे धार्मिक महत्त्व आणखी वाढते. या वर्षी, हा उत्सव 22 सप्टेंबर, 2025 पासून सुरू होत आहे. 🙏🌺

१. श्री रेणुकादेवी मंदिराचा इतिहास आणि महत्त्व
माहूर येथील रेणुकादेवी मंदिर एक प्राचीन आणि पौराणिक स्थळ आहे, ज्याचा उल्लेख अनेक धार्मिक ग्रंथांमध्ये आढळतो.

(अ) पौराणिक कथा: मान्यतेनुसार, हे तेच स्थान आहे जिथे भगवान परशुरामांनी आपली माता रेणुकेच्या विनंतीवरून तिचे शीर धडापासून वेगळे केले होते आणि नंतर तिला पुन्हा जिवंत केले होते.

(ब) शक्तिपीठाचे महत्त्व: हे मंदिर देवी सतीच्या उजव्या हाताच्या पडण्याने बनले होते, ज्यामुळे ते एक महत्त्वाचे शक्तिपीठ बनले. 🕉�

२. उत्सवाचा प्रारंभ आणि घटस्थापना
रेणुकादेवी नवरात्र उत्सवाचा प्रारंभ घटस्थापनेने होतो, जो नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी म्हणजे 22 सप्टेंबर, 2025 रोजी आहे.

(अ) उत्सवाचे वातावरण: घटस्थापनेसोबतच संपूर्ण माहूर परिसर एक भक्तिमय आणि आध्यात्मिक वातावरणात बुडून जातो. मंदिराला फुले आणि रंगीबेरंगी दिव्यांनी सजवले जाते. ✨

(ब) भक्तांचे आगमन: महाराष्ट्रासोबतच आंध्र प्रदेश, कर्नाटक आणि तेलंगणा येथूनही मोठ्या संख्येने भाविक पायी चालत देवीच्या दर्शनासाठी येतात.

३. नवरात्रीचे नऊ दिवस आणि पूजा विधी
उत्सवाच्या नऊ दिवसांत मंदिरात विशेष पूजा-अर्चा आणि धार्मिक विधी होतात.

(अ) दैनिक पूजा: दररोज सकाळी आणि संध्याकाळी देवीची विशेष आरती केली जाते. या वेळी देवीला विविध प्रकारच्या पारंपरिक पदार्थांचा नैवेद्य दाखवला जातो.

(ब) जागरण आणि भजन: रात्री जागरण आणि भजन-कीर्तन आयोजित केले जाते, ज्यात भक्त रात्रभर देवीचा गुणगान करतात. 🎶

४. पारंपरिक वेशभूषा आणि विधी
उत्सवादरम्यान भक्त पारंपरिक वेशभूषेत असतात आणि अनेक अनोखे विधी करतात.

(अ) देवीचे दर्शन: भक्त देवीला साडी, नारळ आणि इतर पूजा साहित्य अर्पण करतात.

(ब) 'पोतराज' चे नृत्य: उत्सवात 'पोतराज' (पारंपरिक वेशभूषेत सजलेले पुरुष) चे नृत्य एक विशेष आकर्षण असते, जे देवीच्या शक्तीचे प्रतीक आहे. 💃

५. महाप्रसाद आणि भंडारा
उत्सवादरम्यान भक्तांसाठी महाप्रसादाचे वाटप करणे एक महत्त्वाची परंपरा आहे.

(अ) भंडाऱ्याचे आयोजन: मंदिर प्रशासन आणि स्थानिक लोक मिळून भक्तांसाठी भोजनाची व्यवस्था करतात, ज्याला भंडारा म्हणतात.

(ब) सेवा भाव: हा भंडारा निस्वार्थ सेवा आणि आपुलकीचे प्रतीक आहे. 🍛

६. सांस्कृतिक कार्यक्रम आणि जत्रा
रेणुकादेवी उत्सवादरम्यान मंदिर परिसरात एक मोठी जत्राही भरते.

(अ) मनोरंजन: जत्रेत लहान मुलांसाठी पाळणे, खेळणी आणि खाण्यापिण्याची दुकाने असतात, जी उत्सवाचे वातावरण अधिक आनंदी बनवतात. 🎠

(ब) धार्मिक नाटक: अनेक ठिकाणी देवी रेणुकेच्या जीवनावर आधारित धार्मिक नाटकांचे मंचन केले जाते.

७. नवमी आणि विजयादशमी
उत्सवाचा समारोप नवमी आणि विजयादशमीच्या दिवशी होतो.

(अ) नवमी: नवमीच्या दिवशी देवीची विशेष पूजा आणि हवन होते.

(ब) विजयादशमी: विजयादशमीच्या दिवशी मा रेणुकेची पालखी काढली जाते, ज्यात लाखो भक्त सामील होतात. ही पालखी एक भव्य मिरवणूक म्हणून काढली जाते. 👑

८. सुरक्षा आणि व्यवस्था
एवढ्या मोठ्या संख्येने भक्तांच्या आगमनामुळे सुरक्षा आणि व्यवस्थेवर विशेष लक्ष दिले जाते.

(अ) पोलीस व्यवस्था: पोलीस प्रशासनाकडून गर्दी नियंत्रित करण्यासाठी आणि कायदा व सुव्यवस्था राखण्यासाठी कडक व्यवस्था केली जाते.

(ब) वैद्यकीय सेवा: भक्तांच्या सोयीसाठी वैद्यकीय शिबिर आणि प्रथमोपचार केंद्रही उभारले जातात.

९. श्री रेणुकादेवी उत्सवाचे सामाजिक महत्त्व
हा उत्सव केवळ धार्मिक नाही, तर सामाजिक एकता आणि सद्भावनेचे प्रतीक आहे.

(अ) आपुलकी: लोक एकमेकांना भेटतात, आपली भक्ती शेअर करतात आणि आपुलकीला प्रोत्साहन देतात. 🤝

(ब) सांस्कृतिक वारसा: हा उत्सव महाराष्ट्राचा समृद्ध सांस्कृतिक वारसा दर्शवतो.

१०. रेणुकादेवी उत्सवाचा संदेश
हा उत्सव आपल्याला अनेक महत्त्वाचे संदेश देतो.

शक्तीचा सन्मान: हा नारी शक्ती आणि मातृत्व यांचा सन्मान करण्याचा संदेश देतो.

भक्ती आणि विश्वास: हा आपल्याला खरी भक्ती आणि विश्वासाचे महत्त्व शिकवतो.

त्याग आणि समर्पण: हा आपल्याला त्याग आणि समर्पणाची भावना जीवनात अवलंबण्यासाठी प्रेरित करतो, जसे की देवी रेणुका आणि भगवान परशुरामांनी केले होते. 💖

Emoji सारांश: 🙏🌺🕉�✨🎶💃🍛🎠👑🤝💖

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-22.09.2025-सोमवार.
===========================================