एकवीरा नवरात्र उत्सव, हिवरा (यवतमाळ): श्रद्धा आणि भक्तीचा अनुपम संगम-🙏🌺✨🎶💃🍛

[Atul Kaviraje]

एकविरा नवरात्र उत्सव आरंभ-हिवरा-यवतमाळ-

एकवीरा नवरात्र उत्सव, हिवरा (यवतमाळ): श्रद्धा आणि भक्तीचा अनुपम संगम-

एकवीरा देवी नवरात्र उत्सव, जो महाराष्ट्रातील यवतमाळ जिल्ह्यातील हिवरा या गावात साजरा होतो, हा केवळ एक धार्मिक उत्सव नाही, तर लाखो भाविकांच्या श्रद्धेचे प्रतीक आहे. हा उत्सव विशेषतः शारदीय नवरात्रीच्या काळात आयोजित केला जातो. नऊ दिवसांपर्यंत चालणारा हा सोहळा पारंपरिक उत्साह, भक्ती आणि सांस्कृतिक वारशाचा अप्रतिम संगम आहे. या वर्षी, हा उत्सव 22 सप्टेंबर, 2025 पासून सुरू होत आहे. 🙏🌺

१. एकवीरा देवी मंदिराचा इतिहास आणि महत्त्व
हिवरा येथील एकवीरा देवी मंदिर एक प्राचीन आणि पवित्र स्थळ आहे. या मंदिराचा इतिहास अनेक शतके जुना मानला जातो आणि हे या भागातील सर्वात प्रमुख धार्मिक केंद्रांपैकी एक आहे.

(अ) ऐतिहासिक पार्श्वभूमी: असे मानले जाते की हे मंदिर जुन्या काळात राजा-महाराजांच्या वंशांनी स्थापित केले होते. देवीला येथे 'एकवीरा' या नावाने ओळखले जाते, कारण ती भक्तांची सर्व संकटे दूर करते.

(ब) महत्त्व: ही देवी भक्तांची मनोकामना पूर्ण करणारी 'जागृत देवी' मानली जाते, त्यामुळे येथे मोठ्या संख्येने भाविक दर्शनासाठी येतात.

२. उत्सवाचा प्रारंभ आणि घटस्थापना
एकवीरा देवी नवरात्र उत्सवाचा प्रारंभ घटस्थापनेने होतो, जो नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी म्हणजे 22 सप्टेंबर, 2025 रोजी आहे.

(अ) उत्सवाचे वातावरण: घटस्थापनेसोबतच संपूर्ण हिवरा आणि आसपासच्या गावांमध्ये भक्तिमय आणि उत्साहाचे वातावरण पसरते. मंदिराला फुले, रंगीबेरंगी दिवे आणि रोषणाईने सजवले जाते. ✨

(ब) भक्तांचे आगमन: महाराष्ट्रच्या विविध भागातून आणि शेजारच्या राज्यांतूनही भाविक देवीच्या दर्शनासाठी येतात.

३. नवरात्रीचे नऊ दिवस आणि पूजा विधी
उत्सवाच्या नऊ दिवसांत मंदिरात विशेष पूजा-अर्चा आणि धार्मिक विधी होतात.

(अ) दैनिक पूजा: दररोज सकाळी आणि संध्याकाळी देवीची विशेष आरती केली जाते. भक्त देवीला साडी, फुले आणि नैवेद्य अर्पण करतात.

(ब) जागरण आणि भजन: रात्री भजन-कीर्तन आणि जागरण आयोजित केले जाते, ज्यात भक्त रात्रभर देवीचा जयघोष करतात. 🎶

४. पारंपरिक वेशभूषा आणि गरबा-दांडिया
उत्सवादरम्यान पारंपरिक वेशभूषा आणि गरबा-दांडियाला विशेष महत्त्व आहे.

(अ) नृत्याचे आयोजन: मंदिर परिसर आणि आसपासच्या मैदानांमध्ये गरबा आणि दांडिया रासचे आयोजन केले जाते, ज्यात तरुण आणि वृद्ध दोन्ही उत्साहाने भाग घेतात. 💃

(ब) उत्साह: पारंपरिक वेशभूषा आणि संगीताने उत्सवाचे वातावरण अधिक आनंदी बनते.

५. महाप्रसाद आणि भंडारा
उत्सवादरम्यान भक्तांसाठी महाप्रसादाचे वाटप करणे एक महत्त्वाची परंपरा आहे.

(अ) भंडाऱ्याचे आयोजन: मंदिर प्रशासन आणि स्थानिक लोक मिळून रोज भक्तांसाठी भोजनाची व्यवस्था करतात, ज्याला भंडारा म्हणतात.

(ब) सेवा भाव: हा भंडारा निस्वार्थ सेवा आणि आपुलकीचे प्रतीक आहे. 🍛

६. सांस्कृतिक कार्यक्रम आणि जत्रा
एकवीरा देवी उत्सवादरम्यान मंदिर परिसरात एक मोठी जत्राही भरते.

(अ) मनोरंजन: जत्रेत लहान मुलांसाठी पाळणे, खेळणी आणि खाण्यापिण्याचे स्टॉल्स असतात, जे उत्सवाचे वातावरण अधिक आनंदी बनवतात. 🎠

(ब) धार्मिक कार्यक्रम: अनेक ठिकाणी देवीच्या जीवनावर आधारित धार्मिक कार्यक्रम आणि नाटके सादर केली जातात.

७. नवमी आणि विजयादशमी
नवरात्रीचा समारोप नवमी आणि दहाव्या दिवशी विजयादशमीने होतो.

(अ) कन्या पूजन: नवमीच्या दिवशी कन्या पूजन केले जाते, ज्यात लहान मुलींना देवीचे रूप मानून त्यांची पूजा केली जाते.

(ब) दसरा: विजयादशमीच्या दिवशी रावण दहन केले जाते, जे वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे. 🏹

८. सुरक्षा आणि व्यवस्था
एवढ्या मोठ्या संख्येने भाविकांच्या आगमनामुळे सुरक्षा आणि व्यवस्थेवर विशेष लक्ष दिले जाते.

(अ) गर्दी नियंत्रण: गर्दी नियंत्रित करण्यासाठी पोलीस आणि स्वयंसेवक विशेष उपाय करतात.

(ब) स्वच्छता: उत्सवादरम्यान स्वच्छतेची विशेष काळजी घेतली जाते.

९. एकवीरा नवरात्र उत्सवाचे सामाजिक महत्त्व
हा उत्सव केवळ धार्मिक नाही, तर सामाजिक एकता आणि सद्भावनेचेही प्रतीक आहे.

(अ) बंधुत्व: हा उत्सव सर्व धर्म आणि समुदायातील लोकांना एकत्र आणतो.

(ब) आपुलकी: लोक एकमेकांना शुभेच्छा देतात आणि आपुलकी आणि सद्भावनेला प्रोत्साहन देतात. 🤝

१०. एकवीरा देवी उत्सवाचा संदेश
हा उत्सव आपल्याला अनेक महत्त्वाचे संदेश देतो.

भक्ती आणि विश्वास: हा आपल्याला खरी भक्ती आणि विश्वासाचे महत्त्व शिकवतो.

शक्तीचा सन्मान: हा नारी शक्तीचा सन्मान करण्याचा संदेश देतो, कारण देवी ही शक्तीचे रूप आहे.

एकता: हा उत्सव आपल्याला एकत्र राहून कोणतेही कार्य करण्याची प्रेरणा देतो. 💖

Emoji सारांश: 🙏🌺✨🎶💃🍛🎠🏹🤝💖

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-22.09.2025-सोमवार.
===========================================