'महाष्टमीचा उपवास: माँ दुर्गेच्या शक्ती आणि भक्तीचा उत्सव'-1-

[Atul Kaviraje]

महाष्टमी उपवास-

मराठी लेख - 'महाष्टमीचा उपवास: माँ दुर्गेच्या शक्ती आणि भक्तीचा उत्सव'-

थीम: भक्ती भावनेने परिपूर्ण, उदाहरणांसह, चित्रात्मक वर्णन, प्रतीके आणि इमोजीसह, संपूर्ण आणि विवेचनात्मक विस्तृत लेख.

महाष्टमी (Durga Ashtami) हा नऊ दिवसांच्या शारदीय नवरात्रीचा आठवा आणि सर्वात महत्त्वाचा दिवस आहे. हा दिवस माँ दुर्गेच्या नऊ रूपांपैकी आठवे रूप महागौरी च्या पूजेसाठी समर्पित आहे. हा उपवास केवळ अन्न-पाणी सोडणे नव्हे, तर अंतर्गत शक्ती आणि पवित्रता जागृत करण्याचे एक शक्तिशाली माध्यम आहे.

१. महाष्टमीचा परिचय आणि महत्त्व 🔱
१.१. तिथी: ही आश्विन (कुवार) महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या अष्टमीला येते. अनेक ठिकाणी याला अखंड नवमी किंवा संधि पूजा सोबत पाहिले जाते.

१.२. देवीचे स्वरूप: या दिवशी माँ दुर्गेच्या आठव्या रूपाची महागौरी ची पूजा केली जाते. महागौरी म्हणजे अत्यंत गोरी (महा+गौरी). ती शांती, ज्ञान आणि पवित्रतेचे प्रतीक आहे.

१.३. महत्त्व: हा उपवास वाईटावर चांगल्याचा विजय आणि स्त्री शक्तीचा आदर करण्याचे प्रतीक आहे. असे मानले जाते की या दिवशी व्रत केल्याने सर्व पापे नष्ट होतात आणि सुख-समृद्धी प्राप्त होते. ✨

२. महाष्टमी उपवासाची पद्धत आणि नियम 🙏
२.१. संकल्प: सकाळी स्नान करून स्वच्छ वस्त्रे परिधान करून उपवासाचा संकल्प घेतला जातो.

२.२. पूजेचे साहित्य: गंगाजल, रोळी, तांदूळ, लाल फुले (जास्वंद), धूप, दीप, नैवेद्य (फळे, मिठाई), आणि विशेषतः नारळ। 🥥

२.३. पूजा: महागौरीचे ध्यान करत दुर्गा सप्तशती चे पठण केले जाते. आरती आणि मंत्रोच्चाराने पूजा पूर्ण केली जाते.

२.४. उपवास: भक्तजन आपल्या क्षमतेनुसार निर्जला (पाण्याशिवाय), फलाहार किंवा फक्त पाणी घेऊन उपवास करतात.

३. संधि पूजेचे विशेष महत्त्व 🔔
३.१. संधि काल: महाष्टमीचे शेवटचे २४ मिनिटे आणि महानवमीचे पहिले २४ मिनिटे या वेळेला संधि काल म्हणतात. हा नवरात्रीतील सर्वात शुभ काळ मानला जातो.

३.२. महत्त्व: पौराणिक कथेनुसार, याच काळात माँ दुर्गेने चंड आणि मुंड नावाच्या राक्षसांचा वध केला होता, म्हणून हे शक्तीचे शिखर दर्शवते.

३.३. अनुष्ठान: या वेळी विशेषतः १०८ कमळाची फुले (किंवा इतर फुले) आणि १०८ दिवे लावून देवीची पूजा करण्याची प्रथा आहे.

४. कन्या पूजन / कंजकची परंपरा 👧
४.१. स्वरूप: महाष्टमीच्या दिवशी कन्या पूजन (लहान मुलींची पूजा) करणे आवश्यक मानले जाते. ९ वर्षांपर्यंतच्या ९ कन्यांना माँ दुर्गेच्या ९ रूपांचे प्रतीक म्हणून पूजले जाते.

४.२. पूजन: त्यांचे पाय धुऊन, त्यांना टिळा लावून, ओढणी (चुनरी) देऊन आणि नंतर भोजन (पुरी, चणे, हलवा) दिले जाते.

४.३. उदाहरण: ही क्रिया आपल्याला स्त्री शक्ती आणि निर्मळ पवित्रतेचा नेहमी आदर करायला शिकवते.

५. महाष्टमीची कथा (पौराणिक संदर्भ) 👹
५.१. महिषासुराचा वध: जरी महिषासुराचा वध दशमीला (विजयादशमी) पूर्ण झाला, तरी महाष्टमी हा तो दिवस आहे जेव्हा देवीने असीम शक्ती प्राप्त केली होती.

५.२. अष्टशक्ती: मानले जाते की महाष्टमीला माँ दुर्गेने आपल्यातून आठ योगिनींना (अष्टशक्ती) प्रकट केले होते, ज्यांनी युद्धात तिला मदत केली.

५.३. भाव: ही कथा दर्शवते की वाईट शक्ती कितीही मोठी असली तरी, एकाग्र भक्ती आणि शक्तीने ती पराभूत केली जाऊ शकते.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.09.2025-मंगळवार. 
===========================================