'सदगुरु दिगंबरदास महाराज जयंती: धर्मनिष्ठा आणि लोकसेवेचा पावन उत्सव'-1-

[Atul Kaviraje]

दिगंबरदास महाराज जयंती-पुणे-

मराठी लेख - 'सदगुरु दिगंबरदास महाराज जयंती: धर्मनिष्ठा आणि लोकसेवेचा पावन उत्सव'-

थीम: भक्ती भावनेने परिपूर्ण, उदाहरणांसह, चित्रात्मक वर्णन, प्रतीके आणि इमोजीसह, संपूर्ण आणि विवेचनात्मक विस्तृत लेख.

सदगुरु दिगंबरदास महाराज (मूळ नाव: विठ्ठल गणेश जोशी) आधुनिक काळातील एक महान संत, क्रियावान सत्पुरुष आणि दत्त संप्रदायाचे प्रख्यात प्रचारक होते. त्यांचा जन्म कोकण प्रदेशात झाला, परंतु त्यांची तपस्या आणि कार्यक्षेत्र प्रामुख्याने पुणे (शिवाजी नगर) आणि डेरवण (रत्नागिरी) राहिले. त्यांची जयंतीचा उत्सव त्यांच्या भक्तांसाठी केवळ एक जन्मतिथी नसून, त्यांच्या चारित्र्य, कर्मनिष्ठा आणि गुरुभक्ती प्रती समर्पण व्यक्त करण्याचा एक महा-अनुष्ठान आहे.

१. सदगुरु दिगंबरदास महाराज: परिचय आणि गुरु परंपरा 😇
१.१. बालपण आणि वैराग्य: त्यांचा जन्म १९१२ मध्ये कोकणातील पोमेंडी गावात झाला. लहानपणापासूनच त्यांच्यात वैराग्य आणि ईश्वराचा शोध घेण्याची तीव्र भावना होती, ज्यामुळे त्यांनी कमी वयातच घर सोडले.

१.२. गुरु दीक्षा: त्यांना पुण्यात बीडकर महाराज आणि बाबा महाराज सहस्त्रबुद्धे यांचे मार्गदर्शन लाभले. बाबा महाराजांनी त्यांना स्वरूप संप्रदायात दीक्षित केले आणि संप्रदायाच्या प्रचाराचा आदेश दिला. 📿

१.३. पुणे कर्मभूमी: त्यांनी पुण्यात आपले गुरु बाबा महाराज सहस्त्रबुद्धे यांच्या समाधी मंदिराचा कायापालट केला आणि त्याला भक्तीचे एक जिवंत केंद्र बनवले.

२. जयंती उत्सवाचे स्वरूप आणि महत्त्व 🙏
२.१. उत्सवाचा आरंभ: जयंती उत्सवाची सुरुवात अनेकदा अखंड हरिनाम सप्ताह किंवा कीर्तन महोत्सवाने होते.

२.२. पादुका पूजन: या दिवशी महाराजांच्या पादुका (खडावा) चे विशेष पूजन आणि अभिषेक केला जातो, जे गुरूंच्या ज्ञान आणि मार्गदर्शनाचे प्रतीक आहे.

२.३. गुरु वंदना: हा दिवस गुरु परंपरेबद्दल श्रद्धा व्यक्त करण्याचा आणि महाराजांनी दिलेल्या शिकवणींचे चिंतन करण्याचा असतो.

३. कर्मनिष्ठा आणि सेवा धर्माचे उदाहरण 💪
३.१. दीन-दुबळ्यांची सेवा: महाराजांचे मत होते की दीन-दुबळ्यांची सेवा हीच परमेश्वराची खरी पूजा आहे.

३.२. डेरवणचे कार्य: त्यांनी कोकणातील डेरवण नावाच्या ठिकाणी एक 'प्रतिसृष्टी' (मिनी-टाऊनशिप) उभी केली. येथे त्यांनी रुग्णालय, पोस्ट ऑफिस, शाळा आणि शेतकऱ्यांसाठी सोयी उपलब्ध केल्या. 🏥

३.३. राष्ट्रप्रेम: त्यांच्यात राष्ट्रप्रेम आणि धर्मश्रद्धा ची तीव्र भावना होती. ते छत्रपती शिवाजी महाराजांचा खूप आदर करत असत आणि त्यांचे स्मारक बनवण्याचाही त्यांनी प्रयत्न केला. 🇮🇳

४. भक्ती आणि साहित्यिक योगदान 📖
४.१. श्रीरामहृदय: त्यांची सर्वात प्रसिद्ध रचना 'श्रीरामहृदय' आहे, जो ९४५ श्लोकांचा एक महत्त्वाचा भाग आहे आणि संप्रदायात खूप लोकप्रिय आहे.

४.२. इतर रचना: त्यांनी सदगुरु मानसपूजा, मनोबोध आणि आरत्या (बाबा महाराज सहस्त्रबुद्धे यांची आरती) देखील लिहिल्या.

४.३. मधुर कीर्तन: त्यांना मधुर आवाजात भजन आणि कीर्तन करण्याची आवड होती, ज्यामुळे श्रोते भक्तीत तल्लीन होत असत. 🎶

५. महाराजांचे अद्भुत व्यक्तिमत्व ✨
५.१. ६४ कलांचे ज्ञाते: महाराजांना चौसष्ट कलांचे (संगीत, ज्योतिष, शेती, वास्तुकला इत्यादी) ज्ञान होते.

५.२. व्यक्तिमत्त्वाचे मिश्रण: त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाला "दगडापेक्षा कठोर, तरीही फुलापेक्षा कोमल" (Harder than a stone yet more tender than a flower) असे म्हटले जात होते, जे त्यांचे कठोर अनुशासन आणि असीम दया दर्शवते.

५.३. अनुशासन आणि नियोजन: त्यांचे उत्कृष्ट अनुशासन, सतत दक्षता आणि अचूक नियोजन करण्याची क्षमता त्यांचे भक्त आजही आठवतात.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.09.2025-मंगळवार. 
===========================================