'श्री काळम्मादेवी जागर, कळम्मावाडी (वाळवा): शक्ती-उपासना-1-🔱🥁🌙🔥🙏

[Atul Kaviraje]

काळम्मादेवी जागर-कळम्मावाडी, तालुका-वाळवा-

मराठी लेख - 'श्री काळम्मादेवी जागर, कळम्मावाडी (वाळवा): शक्ती-उपासना आणि लोक-भक्तीची रात्र'-

थीम: भक्ती भावनेने परिपूर्ण, उदाहरणांसह, चित्रात्मक वर्णन, प्रतीके आणि इमोजीसह, संपूर्ण आणि विवेचनात्मक विस्तृत लेख।

कळम्मावाडी (वाळवा) गावात आयोजित होणारा काळम्मादेवी जागर (जागरण) केवळ एक धार्मिक विधी नसून, महाराष्ट्राची लोक-संस्कृती, शक्ती-उपासना आणि अढळ ग्रामीण आस्था याचे एक जिवंत प्रदर्शन आहे. काळम्मादेवी ही माता कालिका किंवा यल्लम्मा देवीचे एक स्थानिक आणि अत्यंत जागृत स्वरूप आहे, जिची आराधना विशेषतः रात्री 'जागरणा'च्या माध्यमातून केली जाते. हा उत्सव गावातील सामूहिक भक्ती आणि देवीवरील उत्कट प्रेम दर्शवतो.

१. देवीचा परिचय: काळम्मादेवी आणि तिचे स्वरूप 🌑
१.१. नावाचा अर्थ: 'काळम्मा' नावाचा संबंध बहुतेकदा 'काली' किंवा 'कालिका' या देवीशी असतो, जी देवी दुर्गेचे उग्र आणि शक्तिशाली रूप आहे. 'अम्मा' शब्द मातृ-शक्ती दर्शवतो.

१.२. शक्ती आणि न्यायाची देवी: काळम्मादेवीला शक्ती, न्याय आणि संहाराची देवी मानले जाते. त्या सर्व वाईट शक्ती आणि संकटांचा नाश करतात, असा भक्तांचा विश्वास आहे.

१.३. लोक-परंपरा: ही देवी यल्लम्मा आणि रेणुका मातेच्या व्यापक महाराष्ट्रीयन लोक-भक्ती परंपरेशी देखील जोडलेली असू शकते.

२. जागरचा अर्थ आणि महत्त्व 🌃
२.१. 'जागर' म्हणजे काय?: जागर म्हणजे 'जागरण' किंवा रात्रभर जागून केलेला धार्मिक विधी. देवीला प्रसन्न करण्यासाठी, तिचे आवाहन करण्यासाठी आणि तिची कृपा मिळवण्यासाठी हा विधी केला जातो.

२.२. रात्रीची उपासना: हा विधी विशेषतः रात्रीच्या वेळी केला जातो, कारण देवीच्या शक्ती स्वरूपाच्या उपासनेसाठी ही सर्वात योग्य वेळ मानली जाते.

२.३. सामूहिक भक्ती: हा विधी वैयक्तिक नसून सामूहिक असतो, ज्यात गावातील सर्व लोक एकत्र येऊन देवीची स्तुती करतात.

३. जागर उत्सवाचे स्वरूप आणि आयोजन 🥁
३.१. पारंपारिक वाद्य: जागरची सुरुवात आणि सांगता पारंपारिक वाद्यांच्या (ढोल, ताशा, संबळ) गजरात होते, ज्यामुळे एक उत्साही आणि भक्तीमय वातावरण तयार होते.

३.२. गोंधळ: जागरचा मुख्य आकर्षण 'गोंधळ' असतो, जो देवी-देवतांच्या स्तुतीत गायल्या जाणाऱ्या गाण्यांचा आणि नृत्यांचा एक पारंपारिक मराठी लोक-नाट्य प्रकार आहे.

३.३. 'गोंधळी' कलाकार: हे कलाप्रदर्शन विशेषतः 'गोंधळी' समाजाच्या कलाकारांकडून केले जाते, जे पिढ्यानपिढ्या ही परंपरा पुढे नेत आहेत.

४. भक्तिभाव आणि श्रद्धेची उदाहरणे 🙏
४.१. देवीची 'ओटी भरणे': महिला देवीला साडी, बांगड्या, हळदी-कुंकू आणि नारळ अर्पण करून त्यांची 'ओटी भरतात', जे मातृ-शक्तीप्रती आदराचे प्रतीक आहे.

४.२. 'अखंड दीप': अनेक भक्त जागर दरम्यान देवीसमोर अखंड दीप प्रज्वलित करतात, जो त्यांची अढळ श्रद्धा आणि जीवनात प्रकाशाची कामना दर्शवतो. 🔥

४.३. नवस (अंगिकार): जागरमध्ये सहभागी झालेले भक्त आपले नवस पूर्ण झाल्यावर देवीप्रती कृतज्ञता व्यक्त करतात आणि नवीन नवस मागतात.

५. दिव्यता आणि लोक-मान्यता ✨
५.१. दैवी संचार: गोंधळाच्या कळसावर, काही भक्तांना देवीचा संचार (आवेश) येतो, ज्याला गावकरी देवीची साक्षात उपस्थिती मानतात.

५.२. समस्यांचे निवारण: स्थानिक मान्यता आहे की जागरमध्ये सामील झाल्याने वाईट शक्तींचा नाश होतो आणि वैयक्तिक तसेच सामूहिक समस्यांचे निवारण होते.

५.३. 'जागृत' देवस्थान: कळम्मावाडीचे लोक या स्थानाला एक 'जागृत' (जागते) देवस्थान मानतात, जिथे देवीची शक्ती प्रत्येक क्षणी उपस्थित आहे.

इमोजी सारansh (Emoji Summary):
🔱🥁🌙🔥🙏 - काळम्मादेवी (शक्ती) चे रात्रीचे जागरण, लोक संगीत आणि अढळ आस्था।

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-30.09.2025-मंगळवार. 
===========================================