बुद्धIचे परिनिर्वाण: एक ऐतिहासिक आणि भक्तिपूर्ण दृष्टीकोन-मुक्तीचा महाप्रयाण-

[Atul Kaviraje]

बुद्धIचे परिनिर्वाण: एक ऐतिहासिक आणि भक्तिपूर्ण दृष्टीकोन-

मराठी कविता: मुक्तीचा महाप्रयाण-

चरण 1: शांती आणि वैराग्य
संसाराचे दु:ख सारे, बुद्धांनी जाणले,
राजवाडा त्यागून, कठोर तप आचरले.
ज्ञान मिळाले, दिले जगाला मुक्तीचा मार्ग,
आता आला विराम, पूर्ण केला आपला स्वर्ग.
अर्थ: बुद्धांनी जगातील दुःखाचे मूळ कारण समजून राजेशाही सोडली आणि ज्ञान मिळवले. आता त्यांच्या यात्रेचा अंतिम टप्पा आला होता. 🧘

चरण 2: कुशीनगरची भूमी
कुशीनगरच्या शाल वृक्षांची होती छाया,
आनंद झाले व्यथित, पाहून देहाची माया.
नदी हिरण्यवती वाहे, शांत आणि गंभीर,
बुद्ध पहुडले उजव्या कुशीवर, सोडून धीर.
अर्थ: कुशीनगरमध्ये शाल वृक्षांखाली, हिरण्यवती नदीजवळ, बुद्धांनी अंतिम विश्रांती घेतली. शिष्य आनंद त्यांची अवस्था पाहून दुःखी झाले होते. 🌳🌳

चरण 3: अंतिम शिष्याचे ज्ञान
भिक्खू सुभद्दाला दिला अंतिम उपदेश,
शंका मिटली, मिळाले त्याला मुक्तीचे संदेश.
आयुष्याचा प्रत्येक क्षण केला लोक-कल्याण,
हेच होते समर्पण, हेच होते त्यांचे ध्यान.
अर्थ: अंतिम क्षणीही त्यांनी सुभद्दला ज्ञान दिले. त्यांनी आपले संपूर्ण जीवन परोपकारासाठी समर्पित केले. 🙏

चरण 4: उपदेशाचा सार
म्हणाले, "सर्व नश्वर, स्वतःचा दिवा व्हा,"
"जागरूकतेने कार्य करा, क्लेशांना सोडा."
धर्मच गुरू आहे, विनय तुमचा मार्ग,
नको व्यक्तीची पूजा, नको कोणती आसक्ती.
अर्थ: त्यांनी सांगितले की सर्वकाही नश्वर आहे, म्हणून जागरूक रहा आणि स्वतःचा प्रकाश व्हा. त्यांच्या शिकवणी आणि नियमच खरे गुरु आहेत. 💡

चरण 5: परम अवस्था
रोग, वेदना आणि तृष्णेचा झाला क्षय,
कर्माचे बंधन तुटले, मिटले जन्माचे भय.
ध्यानाच्या खोलीत केला देहाचा त्याग,
जागे झाले लोचन, सुटला द्वेष आणि राग.
अर्थ: त्यांच्या सर्व इच्छा आणि क्लेश नष्ट झाले. त्यांनी गहन ध्यानात प्रवेश करून शरीर त्यागले आणि पुनर्जन्माचे भय संपवले. ✨

चरण 6: मुक्तीचा वर्षाव
धरती हादरली, आकाशातून फुले गळाली,
जग झाले शांत, दुःखाची मूळ कारणे जळाली.
परिनिर्वाण झाले, परम शांतीचा विस्तार,
बुद्ध झाले मुक्त, त्यांचे सार झाले अमर.
अर्थ: त्यांनी महापरिनिर्वाण मिळवताच निसर्गाने प्रतिक्रिया दिली. दुःखाचे मूळ कारण मिटले, आणि बुद्धांनी परम शांती प्राप्त केली. 🌸

चरण 7: अस्थीचे पूजन
अस्थी विभागल्या, स्तूप बनले, श्रद्धेचे प्रतीक,
आठ राज्यांत पसरली त्यांची कीर्ति अधिक.
निर्वाण दिवस आहे, चिंतन आणि भक्तीचा सण,
बुद्धांच्या मार्गावर चालणे, हाच जीवनाचा सन्मान.
अर्थ: त्यांचे अवशेष आठ भागांमध्ये विभागून स्तूप बनवण्यात आले. निर्वाण दिवस हा त्यांच्या शिकवणींवर चिंतन करण्याचा सण आहे. ⚱️
 
--अतुल परब
--दिनांक-01.10.2025-बुधवार.
===========================================