श्रीविठोबा आणि महाराष्ट्र भक्त संप्रदाय भूमिका- मराठी कविता: विठोबाची वारी-

[Atul Kaviraje]

श्रीविठोबा आणि महाराष्ट्र भक्त संप्रदाय भूमिका-

मराठी कविता: विठोबाची वारी (भक्ती छंद)-

चरण 1: विटेवरी उभा विठ्ठल
विटेवरी उभा तू, हात ठेवूनी कमरेवर,
पुंडलिकाच्या सेवेचा, मान राखिला थरावर।
पंढरीनाथ नाम तुझे, पांडुरंगाची काया,
तुझ्यातच वसलेली, महाराष्ट्राची माया।
अर्थ: हे विठ्ठला, तू विटेवर उभा आहेस आणि हात कमरेवर ठेवले आहेत, तू भक्त पुंडलिकाच्या सेवाभावाचा मान राखलास. तुझे नाव पंढरीनाथ आणि देह पांडुरंगाचा आहे. महाराष्ट्राची आत्मा आणि त्याचे महत्त्व तुझ्यातच सामावले आहे। 👑

चरण 2: वारीचे दृश्य
जेव्हा आषाढी येते, पाऊले पंढरपूरला वळती,
ज्ञानोबा-तुका च्या जयघोषात, वारी पुढे चालती।
पालखी आणि झेंडा, घेऊन वारकरी निघाले,
जातीचा भेद मिटवून, सर्व प्रेमाने भेटले।
अर्थ: जेव्हा आषाढी एकादशी येते, तेव्हा भक्तांची पाऊले पंढरपूरकडे वळतात. संत ज्ञानेश्वर आणि संत तुकाराम यांच्या जयघोषात वारी पुढे चालते. पालखी आणि भगवा ध्वज घेऊन वारकरी पायी चालतात. जातीचा कोणताही भेद न ठेवता सर्वजण प्रेमाने भेटतात। 🚩

चरण 3: अभंगांचे अमृत
नामदेवांनी गायले, चोखोबांनी अर्ज दिली,
जनाबाईने भजनात, तुझी सेवा केली।
एकनाथांच्या वाणीत, हरिपाठाचा सार,
तुझ्या भक्तीच्या मार्गावर, संपला सगळा भार।
अर्थ: संत नामदेव यांनी तुमचे गुणगान केले, संत चोखामेळा यांनी तुम्हाला प्रार्थना केली. संत जनाबाईने भजनांमध्ये तुमची सेवा केली. संत एकनाथांच्या वाणीत हरिपाठाचे सार आहे. तुमच्या भक्तीच्या मार्गावर जीवनातील सर्व ओझे संपून जाते। 📖

चरण 4: चंद्रभागेचे जल
चंद्रभागेच्या तीरी, होते नाम-संकीर्तन,
मृदंगाच्या तालावर, नाचतो प्रत्येक जन।
न कोणी आहे श्रीमंत, न कोणी आहे निर्धन,
तुझे नाम जपते, प्रत्येक माउलीचे मन।
अर्थ: भीमा नदीच्या चंद्रभागा किनारी नाम-संकीर्तन होते. मृदंगाच्या तालावर प्रत्येकजण नाचतो. येथे कोणी श्रीमंत नाही आणि कोणी गरीब नाही. प्रत्येक आईचे (माउली) मन तुमचेच नाव जपते। 🎶

चरण 5: भक्तीचा सोपा भाव
सोपी आहे तुझी भक्ती, नको कोणताही देखावा,
संसारात राहूनही, तू वैराग्य (दिगम्बर) देतो देवा।
कर्तव्य पार पाडत, जो तुझे ध्यान करतो,
तो मोक्षाचे दार, सहजपणे प्राप्त करतो।
अर्थ: तुमची भक्ती खूप सोपी आहे, कोणताही बाह्य देखावा (आडंबर) नको. संसारात राहूनही तुम्ही वैराग्य प्रदान करता. जो माणूस आपले कर्तव्य पार पाडत तुमचे ध्यान करतो, त्याला मोक्षाचे द्वार सहज प्राप्त होते। 🏡

चरण 6: हाकेला धावणारा
अनाथांचा नाथ तू, गरिबांचा आधार,
तुझ्या एका हाकेवर, तू धावत येतोस।
सदैव भक्तवत्सल, तुझे हे वीर रूप,
अटल, अविचल उभा, तू सर्वांहून अनूप।
अर्थ: तुम्ही अनाथांचे स्वामी आणि गरिबांचे आश्रयस्थान आहात. तुमच्या एका हाकेवर तुम्ही लगेच मदतीसाठी धावून येता. भक्तांवर प्रेम करणारे तुमचे हे वीर रूप, अटल, अविचल आणि सर्वात निराळे आहे। 🙏

चरण 7: अंतिम दर्शन
हे विठ्ठला! मनात, हीच आहे इच्छा,
तुझ्या चरणांपाशी होवो, जीवनाची निराशा।
जेव्हा श्वास असेल अखेरचा, मुखात तुझे नाम होवो,
पंढरीच्या वारीमध्ये, माझे परम धाम होवो।
अर्थ: हे विठ्ठला! माझ्या मनात हीच इच्छा आहे की, माझ्या जीवनातील प्रत्येक निराशा तुमच्या चरणांपाशी संपून जावी. जेव्हा अंतिम श्वास असेल, तेव्हा मुखात तुमचेच नाव असावे, आणि पंढरपूरची वारी हेच माझे अंतिम आणि सर्वोत्तम गंतव्यस्थान असावे। ✨

--अतुल परब
--दिनांक-01.10.2025-बुधवार.
===========================================