नवरात्र उत्थापन (विसर्जन): व्रताची पूर्णता आणि दैवी ऊर्जेचे संग्रहण-🔱🚩🌊🙏💖-1

[Atul Kaviraje]

नवरात्र उत्थापन-

विषय: नवरात्र उत्थापन (विसर्जन): व्रताची पूर्णता आणि दैवी ऊर्जेचे संग्रहण-

🔱🚩🌊🙏💖

1. प्रस्तावना: उत्थापनाचा अर्थ आणि महत्त्व
1.1. उत्थापनाची व्याख्या: उत्थापन किंवा विसर्जन म्हणजे स्थापित कलश, चौकी किंवा मूर्तीला निरोप देणे. ही एक प्रतीकात्मक क्रिया आहे, ज्याद्वारे देवीला त्यांच्या मूळ स्थानी (स्वर्ग/ब्रह्मांड) परत जाण्याची विनंती केली जाते.

1.2. भक्तीची पूर्णता: नऊ दिवस चाललेला हा महापर्व उत्थापनासोबतच पूर्णता प्राप्त करतो. हा विधी दर्शवतो की भक्ताने आपला संकल्प यशस्वीरित्या पूर्ण केला आहे.

1.3. दैवी ऊर्जेचे संग्रहण: विसर्जनापूर्वी, कलशात स्थापित दैवी ऊर्जा घरातील सदस्यांमध्ये आणि वस्तूंमध्ये संग्रहित केली जाते.

2. उत्थापनाचा धार्मिक आधार (दशमी तिथी)
2.1. विजयादशमी: नवरात्रीचे उत्थापन बऱ्याचदा नवमीच्या पूजेनंतर किंवा दशमीच्या (दसरा) दिवशी केले जाते. दसरा हा तो दिवस आहे जेव्हा माता दुर्गेने महिषासुराचा वध केला होता, जो असत्यावर सत्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे.

2.2. शुभ मुहूर्त: उत्थापन नेहमी शुभ मुहूर्तावर केले जाते, जेणेकरून व्रताचे पूर्ण फळ प्राप्त व्हावे आणि भविष्यात सर्व कार्ये विना अडथळा पार पडावीत.

3. कलश/घट विसर्जनाची प्रक्रिया
3.1. कलश काढणे: सर्वात आधी, स्थापित कलशाला हात जोडून नमस्कार केला जातो आणि हळूच चौकीवरून बाजूला केले जाते.

3.2. पाणी आणि साहित्याचा उपयोग: कलशातील पाणी संपूर्ण घरात शिंपडले जाते, ज्यामुळे नकारात्मकता दूर होते. उरलेले पाणी तुळस किंवा कोणत्याही रोपट्यात टाकले जाते.

4. जव (जौ) चे महत्त्व
4.1. समृद्धीचे प्रतीक: नवरात्रीत पेरलेले जव (जवाचे कोंब) उत्थापनाच्या दिवशी प्रसाद म्हणून काढले जातात. हे समृद्धी आणि धनधान्याचे प्रतीक आहे.

4.2. विसर्जन किंवा धारण: काही जव लाल कपड्यात बांधून तिजोरीत किंवा धन ठेवण्याच्या जागी ठेवले जातात. बाकीचे जव नदीत किंवा पवित्र पाण्यात विसर्जित केले जातात.

5. कंजक पूजन आणि व्रत पारण
5.1. कन्या पूजन: उत्थापनापूर्वी कन्या पूजन (कुमारी पूजन) अनिवार्य आहे. नऊ कन्यांना देवीचे रूप मानून त्यांना भोजन दिले जाते आणि भेट (दक्षिणा) दिली जाते.

5.2. पारण (व्रत सोडणे): कन्या पूजनानंतरच भक्त विधीवत उपवास सोडतात (पारण करतात). ही व्रताची अंतिम आणि महत्त्वाची कडी आहे.

--संकलन
--अतुल परब
--दिनांक-01.10.2025-बुधवार. 
===========================================